Kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật tại TT NC&PT Nông lâm nghiệp Tây Bắc

Năm 2003, để thực hiện quy hoạch xây dựng các trại bò sữa, bò thịt chất lượng cao tại xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn, Sơn La, UBND huyện Mai Sơn đã ban hành Quyết định thu hồi 21,37 ha đất của các gia đình tại một số bản ở xã Chiềng Ban để phục vụ quy hoạch xây dựng các Trại nuôi bò sữa, bò thịt chất lượng cao; diện tích đất này được UBND tỉnh Sơn La giao cho Công ty TNHH Cavico Việt Nam thuê. 

Tuy nhiên, sau khi được thuê đất, Công ty TNHH Cavico Việt Nam triển khai dự án chậm tiến độ, để đất trống kéo dài; công ty đã đề nghị trả lại đất. Năm 2005, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định thu hồi 21,37 ha đất của Công ty TNHH Cavico Việt Nam giao cho UBND huyện Mai Sơn quản lý.

Năm 2006, UBND tỉnh Sơn La giao đất cho Trung tâm nghiên cứu cà phê Ba Vì, thuộc Tổng công ty cà phê Việt Nam (sau này là Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc) để đầu tư xây dựng Trạm nghiên cứu cà phê. Sau khi được UBND tỉnh Sơn La giao đất, Trung tâm đã tiếp nhận, quản lý, sử dụng ổn định và không phát sinh tranh chấp. Đến năm 2022, theo báo cáo của UBND huyện Mai Sơn về một số tồn tại, vướng mắc phát sinh tại khu đất do Trung tâm đang quản lý, sử dụng, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có Tờ trình đề nghị thanh tra.

Qua thanh tra cho thấy, UBND huyện Mai Sơn đã thực hiện việc thu hồi, bồi thường giải phóng mặt bằng theo quy định của pháp luật về thu hồi đất và theo chỉ đạo của UBND tỉnh.

Trong quá trình quản lý Nhà nước về đất đai, khi phát hiện Công ty TNHH Cavico Việt Nam sử dụng đất không hiệu quả, UBND huyện Mai Sơn đã kịp thời báo cáo UBND tỉnh để thu hồi giao lại cho địa phương quản lý. Sau khi Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc có nhu cầu sử dụng diện tích đất thu hồi của Công ty, UBND huyện Mai Sơn đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh Sơn La giao đất cho Trung tâm đầu tư xây dựng Trạm nghiên cứu cà phê Tây Bắc.

Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc sau khi tiếp nhận đất bàn giao, đã tiến hành thanh toán đầy đủ số tiền đền bù, bồi thường giải phóng mặt bằng cho Công ty TNHH Cavico Việt Nam; đưa đất vào sử dụng theo mục đích nghiên cứu khoa học được duyệt và đúng mục đích đất được UBND tỉnh Sơn La giao.

Tuy nhiên, kết luận thanh tra chỉ ra một số tồn tại, hạn chế, như: Sau khi thu hồi đất theo Quyết định số 391/QĐ-UB ngày 04/7/2003 đến ngày 18/4/2023, UBND huyện Mai Sơn đã không kịp thời chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thực hiện việc chỉnh lý biến động trên Hồ sơ địa chính theo trách nhiệm được giao; không thực hiện theo đúng trách nhiệm và thời hạn quy định trong việc thu hồi đối với 67/68 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để thực hiện việc chỉnh lý biến động.

Sau khi thu hồi, bồi thường giải phóng mặt bằng, việc quản lý lưu trữ hồ sơ không đầy đủ, nên từ tháng 04/2022, sau khi phát sinh đơn thư đòi đất của một số người dân bị thu hồi đất năm 2003, UBND huyện Mai Sơn còn lúng túng trong việc giải quyết, dẫn đến một số người dân vẫn tiếp tục có đơn thư đòi đất và có những hành vi xâm phạm quyền sử dụng đất, cản trở việc sử dụng đất của Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc từ thời điểm tháng 10/2022 đến nay.

Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Mai Sơn chưa thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ trong việc kiểm tra, theo dõi việc quản lý, sử dụng đất của Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc theo quy định của pháp luật. Do đó, không phát hiện được việc Trung tâm không sử dụng hết diện tích đất được UBND tỉnh giao để kịp thời báo cáo cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.

Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sơn La cũng không thu hồi lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã được UBND tỉnh cấp cho Công ty TNHH Cavico Việt Nam sau khi số đất này bị thu hồi để đưa vào quản lý theo quy định; sau khi UBND tỉnh Sơn La ban hành Quyết định giao đất cho Trung tâm nghiên cứu cà phê Ba Vì  thì Sở chưa tham mưu cho UBND tỉnh  cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Trung tâm theo quy định và cũng không chỉ đạo thanh tra, kiểm tra việc sử dụng đất của Trung tâm, dẫn đến không phát hiện được việc Trung tâm không sử dụng hết diện tích đất được giao để kịp thời tham mưu cho UBND tỉnh xử lý.

UBND xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn đã không kiểm tra, giám sát, theo dõi, đánh giá việc chấp hành quy định của pháp luật về đất đai đối với Trung tâm. Năm 2013 – 2014, khi tiến hành đo đạc địa chính lập Bản đồ địa chính xã Chiềng Ban, UBND xã không phát hiện được việc một số hộ dân đã kê khai một phần đất trong diện tích 36.782,9 m2 được giao cho Trung tâm, nhưng Trung tâm không quản lý, sử dụng... nên vẫn đưa diện tích đất này thành đất của dân, nên đã đưa vào đo đạc để đưa vào Bản đồ địa chính và Sổ Mục kê đất đai xã Chiềng Ban.

Về phía Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc đã không quản lý hết diện tích đất được UBND tỉnh giao theo Quyết định giao đất số 696/QĐ-UBND của UBND tỉnh. Theo đó, Trung tâm chỉ quản lý 176.899,8 m2 đất, còn 36.782,9 m2 đất không được quản lý, sử dụng mà không báo cáo với cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền để có phương án xử lý. Việc làm trên của Trung tâm là thực hiện không đúng nghĩa vụ của người sử dụng đất.

Tại kết luận thanh tra, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Hoàng Quốc Khánh yêu cầu Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp cùng Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư làm việc với Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc, Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc, UBND huyện Mai Sơn, UBND xã Chiềng Ban để xác định và làm rõ nhu cầu sử dụng đối với diện tích 36.782,9 m2/213.682,7 m2 đất đã được UBND tỉnh giao, nhưng Trung tâm không quản lý, sử dụng trong thời gian qua; đề xuất với UBND tỉnh phương án xử lý đối với phần diện tích đất này theo quy định của pháp luật.

Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La cũng yêu cầu Chủ tịch UBND huyện Mai Sơn chỉ đạo các phòng, đơn vị có liên quan tiếp tục tuyên truyền, vận động và yêu cầu các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nộp lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để thực hiện việc chỉnh lý biến động đất đai theo quy định; Tuyên truyền, giải thích về các quy định của pháp luật liên quan đến việc thu hồi, bồi thường khi thu hồi đất, quyền và nghĩa vụ của người có đất bị thu hồi... với người dân có hành vi xâm phạm quyền sử dụng đất và cản trở việc sử dụng đất của Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nông, lâm nghiệp Tây Bắc.