Nhiều giải pháp nhằm cải thiện thu nhập cho nhà khoa học

Trả lời báo chí mới đây, Bộ Khoa học và công nghệ (KH&CN) cho biết, trong thời gian tới, cơ quan này sẽ chủ trì tham mưu để Chính phủ thực hiện một số giải pháp nhằm cải thiện vấn đề thu nhập của nhà khoa học.

Theo Bộ KH&CN, nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng về chính sách với nhân lực KHCN, ngay từ năm 2013, cơ quan này đã phối hợp một số bộ, ngành xây dựng và ban hành theo thẩm quyền, hoặc trình Chính phủ ban hành một số chính sách liên quan tới việc nâng cao đời sống của nhà khoa học. Trong đó, có một số chính sách đặc thù ưu đãi đối với nhóm nhà khoa học chất lượng cao như: nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học được giao chủ trì nhiệm vụ cấp quốc gia đặc biệt quan trọng, nhà khoa học trẻ tài năng.

“Mặc dù mong muốn và kỳ vọng rất nhiều, nhưng những chính sách dành cho cá nhân hoạt động KHCN còn rất khiêm tốn. Trong đó, có vấn đề tiền lương và thu nhập đối với người làm khoa học thì thực sự là chưa tương xứng với những cống hiến, đóng góp của lực lượng này với sự phát triển KHCN và phát triển kinh tế - xã hội”, bà Phạm Thị Vân Anh, Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ KH&CN) nói.

Nhấn mạnh thời gian qua, Bộ KH&CN đã tiến hành rà soát và nhận thấy một số vướng mắc trong việc nâng cao thu nhập cho các nhà khoa học, bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp, Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ KH&CN) cho hay, sắp tới, khi triển khai sửa đổi Luật KHCN, Bộ KH&CN dự kiến sẽ bổ sung một số chính sách. Chẳng hạn như làm rõ hơn về các khái niệm như nhà khoa học, nhà khoa học đầu ngành, để có những ưu đãi tương ứng với các chức danh này.

“Chúng ta biết là thời nay việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất, trong doanh nghiệp cũng rất nhiều. Chúng tôi dự kiến sẽ quy định rõ hơn các chức danh công nghệ, để thể hiện sự quan tâm của nhà nước cũng như các chính sách ưu đãi liên quan tới các chức danh này. Hoặc, cũng sẽ bổ sung những quy định liên quan đến việc các bộ, ngành sẽ phải quan tâm hơn trong việc đào tạo nhân lực KHCN, để nâng cao chất lượng và năng lực các nhà khoa học trẻ cũng như các nhà khoa học tài năng”, bà Diệp cho hay.

Cũng theo đại diện Bộ KH&CN, một trong những cơ chế giúp các tổ chức KHCN thực hiện được việc chi trả tiền lương và thu nhập cho người làm việc trong tổ chức mình có thể cải thiện hơn, đó là chính sách tự chủ đối với tổ chức KHCN. Tuy nhiên, mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định 60/2021/NĐ-CP quy định cơ chế tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập (năm 2021).

Quá trình triển khai nghị định này khiến việc thực hiện chính sách ưu đãi nhà khoa học đã có một số điểm không còn thuận lợi so với trước đây. Đơn cử như, trước đây, các tổ chức KHCN có thể chi trả lương cho nhà khoa học mức cao nhất, gấp 3 lần lương, nhưng hiện nay mức này đã bị giới hạn. Chưa kể, việc xây dựng bảng lương riêng cho lĩnh vực KHCN (khác với các lĩnh vực khác) hiện gặp nhiều khó khăn.

Vì thế, để cải thiện thu nhập cho các nhà khoa học, Bộ KH&CN cũng cho biết, nhiều giải pháp sẽ được triển khai. Trước hết, theo Nghị quyết 27 về cải cách tiền lương (sẽ được thực hiện từ năm 2024) thì việc chi trả tiền lương theo vị trí việc làm. Khi đó sẽ có cơ chế để thực hiện việc chi trả tiền lương xứng đáng với vị trí, với đóng góp của từng nhà khoa học. Bên cạnh đó, hiện Bộ KH&CN được Quốc hội và Chính phủ giao chủ trì xây dựng nghị định về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm mang tính đặc thù, phù hợp với tổ chức KHCN công lập.

“Hiện Bộ KH&CN được Quốc hội và Chính phủ giao chủ trì xây dựng nghị định về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm mang tính đặc thù, phù hợp với tổ chức KHCN công lập. Dự kiến những nội dung sửa đổi, bổ sung đó sẽ giao cho thủ trưởng tổ chức KHCN quyền được tự chủ một cách toàn diện, chứ không phải như Nghị định 60 hiện nay là chỉ dựa trên cơ sở là tự chủ tài chính. Tự chủ toàn diện, trong đó có nội dung hết sức quan trọng là tự chủ trong công tác nhân sự, tức là tự chủ trong việc tuyển chọn, tuyển dụng, chi trả lương”, bà Phạm Thị Vân Anh, Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ KH&CN) nhấn mạnh.

Bộ KH&CN cũng cho hay, thời gian qua, một số văn bản của Bộ KH&CN và Bộ Tài chính ban hành như: Thông tư số 02, ngày 8/5/2023 của Bộ KH&CN hướng dẫn một số nội dung chuyên môn phục vụ công tác xây dựng dự toán thực hiện nhiệm vụ KHCN có sử dụng ngân sách nhà nước; hay như Thông tư số 03 của Bộ Tài chính quy định về dự toán, quản lý sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước thực hiện nhiệm vụ KHCN… Trong những thông tư này, các định mức chi trả cho nhà khoa học cũng đã có cải thiện.