Nam Định: Những nữ nông dân làm du lịch

“Du khảo đồng quê”

Khám phá cuộc sống của loài chim di trú, khung cảnh yên ả miền châu thổ sông Hồng với hướng dẫn viên địa phương; cùng giao lưu với các nghệ sỹ dân gian… là những gì du khách được trải qua khi tham gia chương trình “Du khảo đồng quê” - sự kết hợp giữa du lịch khám phá thiên nhiên và du lịch cộng đồng tại Giao Xuân, Giao Thủy – Nam Định.

Giao Xuân có mật độ dân cư khá đông, sống chủ yếu nhờ nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và khai thác thủy sản… Việc khai thác và sử dụng tài nguyên tạo áp lực trong khu vực vùng đệm của Vườn Quốc gia Xuân Thủy, theo đó, phát triển sinh kế bền vững cho nhóm cộng đồng là một nhu cầu cần thiết nhằm hỗ trợ cân bằng mục tiêu bảo tồn và phát triển hệ sinh thái.

Là một trong 5 xã vùng đệm Vườn Quốc gia Xuân Thủy, từ tháng 6/2006, Giao Xuân được Trung tâm Bảo tồn Sinh vật biển và Phát triển Cộng đồng (MCD) khảo sát và chọn làm điểm mô hình du lịch sinh thái cộng đồng. Qua đó, tạo việc làm mới cho phụ nữ, giúp chị em có thu nhập và lao động đỡ mệt nhọc hơn.

Phát triển du lịch sinh thái tại Giao Xuân

Là một trong những thành viên tham gia dự án từ ngày đầu tiên, chị Phùng Thị Thìn, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Giao Xuân – Phó Trưởng ban quản lý du lịch sinh thái cộng đồng Giao Xuân phấn khởi cho biết: Nếu như trước đây, chị em tại địa phương chỉ biết khai thác thủy sản theo kiểu “tận diệt”, thì nay ý thức của cộng đồng đã được nâng cao. Trước đây, ngoài hai vụ lúa, các chị đi cào ngao trên biển, vất vả mà thu nhập chẳng đáng là bao, thì nay các chị đã biết tổ chức làm du lịch sinh thái, nuôi ngao theo mô hình bền vững.

Sau hơn 6 năm triển khai dự án, bộ mặt làng quê đã khởi sắc, đời sống chị em đã được cải thiện đáng kể. Khách đến địa phương tham quan sẽ cảm nhận được sự đổi thay trong cuộc sống của mỗi gia đình, đừng ngõ ngách ở Giao Xuân.

Khi triển khai mô hình du lịch cộng đồng, phụ nữ và người dân Giao Xuân được MCD tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kỹ năng về du lịch sinh thái, đón tiếp khách, nấu ăn, phòng buồng; tập huấn vệ sinh môi trường, phân loại rác thải.  Các chị cũng thường xuyên cùng các đoàn thể trong xã tham gia làm sạch bờ biển, nhặt rác ven biển. Đến nay, các xóm, đội trong xã đã có khu tập trung xử lý rác, các hộ gia đình cũng tự giác đóng phí thu gom rác thải.

Phụ nữ Giao Xuân tham gia mô hình nuôi ngao bền vững

“Người dân địa phương đã nhận thức rằng, khí thải, rác thải… là những nguyên nhân gây biến đổi khí hậu, cho nên bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sức khỏe của họ” – chị Thìn nói.

Cũng từ khi phát triển du lịch cộng đồng, nhiều “khách Tây” đã tìm đến Giao Xuân, cho nên phong trào học tiếng Anh tại địa phương cũng theo đó phát triển. Nhiều tình nguyện viên nước ngoài, các bạn sinh viên đã đến Giao Xuân tham gia dạy tiếng Anh miễn phí cho trẻ em, cùng người dân tham gia thu gom rác thải, vệ sinh môi trường.

… đến thương hiệu ngao Giao Xuân

Nghề nuôi ngao ở Giao Xuân đã phát triển từ những năm 1991. Do sự phát triển nhanh chóng, đồng thời chưa có sự quản lý chặt chẽ từ các cơ quan quản lý và chính quyền địa phường, tình trạng nuôi ngao tại xã xuất hiện những vấn đề đáng lo ngại. Do lượng vây dày đặc, mật độ nuôi thả cao đã làm cho năng suất nuôi ngày càng giảm, ảnh hưởng đến thu nhập của người dân, cũng như tác động xấu đến môi trường. Bên cạnh đó, lượng con giống tự nhiên ngày càng khan hiếm do việc khai thác tận thu.

Với sự hỗ trợ của MCD, cuối năm 2009, tổ hợp tác nuôi ngao bền vững ra đời với 8 thành viên và nuôi thử nghiệm theo phương thức thân thiện với môi trường, trên diện tích 4ha. Tổ đã xây dựng được quy chế hoạt động và được UBND xã Giao Xuân xác nhận thành lập tổ hợp tác đầu tiên của xã. Các kỹ thuật tiên tiến được tổ áp dụng và toàn bộ các thành viên trong tổ đều thực hiện theo “sổ tay hướng dẫn kỹ thuật nuôi ngao giống”. Sau ba tháng thả ngao giống, tốc độ ngao được ghi nhận đã phát triển hơn các năm trước từ 2 - 3 lần và tỉ lệ sống cao hơn hẳn so với các năm trước đây.

Hoạt động nuôi ngao bền vững ở Giao Xuân cũng đạt được những tiến bộ đáng kể trong tiếp cận thị trường. Ngao Giao Thủy đạt các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm EU và thương hiệu ngao Giao Thủy được Cục Sở hữu tri tuệ cấp vào 10/2008. Bài học của mô hình được chia sẻ thông qua các nghiên cứu, hội thảo khoa học, truyền thông.

MCD nỗ lực bảo vệ môi trường biển

Là một tổ chức phi chính phủ với sứ mệnh hỗ trợ cộng đồng ven biển bảo vệ môi trường biển và cải thiện chất lượng cuộc sống, MCD mong muốn đóng góp nỗ lực để đảm bảo các hệ sinh thái biển và ven biển đa dạng và năng suất cao, được gìn giữ bởi những cộng đồng hiểu biết, những người sống và làm việc hài hoà với môi trường tự nhiên xung quanh.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra từng giờ, từng ngày, đối tượng mà MCD hỗ trợ và tác động chính là con người và hệ sinh thái vùng biển rất nhạy cảm và dễ tổn thương trước biến đổi khí hậu. MCD nhận thấy rằng, nếu không quan tâm giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu thì chúng có thể làm suy giảm hoặc hủy hoại các tiến bộ đạt được từ những nỗ lực bảo tồn biển và phát triển sinh kế cho dân biển, và ngược lại những kết quả tốt trong bảo tồn hệ sinh thái biển và tăng cường sức đề kháng về kinh tế và xã hội cho cộng đồng có thể giảm thiểu và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Bà Nguyễn Thu Huệ, Giám đốc MCD chia sẻ: “Chúng tôi nhận thấy vai trò tham gia của người dân rất quan trọng. Bởi vì hiện nay các sáng kiến phải có sự tham gia của người dân. Chúng tôi muốn là cầu nối để mang những giá trị gia tăng cho người dân địa phương, dựa trên nền tảng văn hóa – xã hội và kinh tế của họ. Đây là cách tiếp cận mang tính kiên nhẫn. Tất nhiên, mỗi dự án đều có bắt đầu và đều có kết thúc. Dự án có bền vững hay không chính là dựa vào lòng dân, dựa vào sự quan tâm của người dân. Và sự quan tâm của người dân thì cần có  sự ủng hộ của chính quyền địa phương cũng như các bên liên quan”.

Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Trưởng Ban quản lý dự án MCD cho biết: “Các dự án năm 2013 của MCD vẫn sẽ tập trung vào việc nghiên cứu, quản lý tài nguyên vùng ven biển và phát triển sinh kế bền vững tại các địa phương. Đây không chỉ là chiến lược phát triển của MCD mà còn là mối quan tâm của chung cộng đồng ven biển Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang nóng lên từng ngày”./.