Văn Thánh Miếu Vĩnh Long - "Quốc Tử Giám của vùng đất phương Nam"
Thứ Tư, 09:48, 19/07/2023
VOV.VN - Tại Thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long hiện có một Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia được xây dựng từ thời triều Nguyễn, đó là Văn Thánh Miếu Vĩnh Long - nơi được xem là "Quốc Tử Giám của vùng đất phương Nam".
Ngày 25/3/1991, Văn Thánh Miếu đã được Bộ Văn hóa-Thông tin-Thể thao và Du lịch (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia. Đây là điểm đến không thể bỏ qua của du khách và các em học sinh, để tìm hiểu về lịch sử của dân tộc.
Văn Thánh Miếu tọa lạc trên đường Trần Phú, phường 4, thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long với diện tích 10.322m2. Mặt tiền tiếp giáp đường giao thông và hướng ra dòng sông Long Hồ. Văn Thánh Miếu là một công trình đề cao Nho giáo, là thiết chế văn hóa chính thống của nhà nước phong kiến. So với các Văn miếu khác ở Nam Bộ thì Văn miếu Vĩnh Long xây dựng muộn nhất và là công trình duy nhất còn tồn tại cho đến ngày nay.
Trên thần đạo có 3 tấm bia đá. Bia thứ nhất khắc nội dung do cụ Phan Thanh Giản viết trước khi tử tiết. Mặt trước ghi lý do dựng miếu, xưng tụng công đức thánh nhân và triều đình, mặt sau ghi danh những người hữu công. Bia thứ hai được dựng vào năm 1917. Mặt trước ghi lại sự kiện ông Tống Hữu Định vận động trùng tu văn miếu vào năm 1903. Mặt sau ghi danh thân hào, nhân sĩ có công.
Bia đá thứ ba dựng năm 1931, ghi lời bà Trương Thị Loan hiến đất và ký thác việc thờ cúng cha ruột và cha chồng tại Văn Xương Các.
Trong Văn Thánh Miếu hiện thờ Tiên sinh Võ Trường Toản và Khâm sai Kinh lược sứ Phan Thanh Giản.
Văn Thánh Miếu trước kia đơn sơ, cột cây mái ngói trên nền đất, năm 1903 mới được thay bằng cột gỗ căm xe, lót gạch tàu, lợp ngói đại và ngói ống. Miếu thờ Đức Khổng Tử có nhiều cặp liễn đối và hoành phi mang giá trị lịch sử văn hoá, cho thấy lòng hiếu học của dân chúng Nam kỳ.
Trải qua bao thời gian biến cố lịch sử, công trình đã trải qua trùng tu, tôn tạo nhiều lần nhưng vẫn giữ được nét kiến trúc nguyên bản và đã được công nhận là Di tích văn hóa cấp quốc gia năm 1991.
Văn Thánh Miếu Vĩnh Long tuy đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử và nhiều lần trùng tu nhưng vẫn tồn tại và giữ được nét cổ kính như thuở ban đầu, đó là niềm tự hào không chỉ của người dân Vĩnh Long mà của cả miền Tây Nam Bộ. Bởi nơi đây không chỉ đơn thuần là một thiết chế văn hóa chính thống của nhà nước phong kiến mà còn là biểu tượng văn hóa đầy ý nghĩa của 3 tỉnh: Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên thời bấy giờ.
Văn Thánh Miếu Vĩnh Long là một trong ba Văn Thánh Miếu được xây dựng đầu tiên ở Nam Bộ. Hai Văn Thánh miếu khác nằm ở thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai và đất Gia Định xưa. Công trình được khởi công năm 1864 và hoàn thành năm 1866 do Đốc học Nguyễn Thông khởi xướng, thờ Khổng Tử và các học trò của Ngài. Tuy trên danh nghĩa là đề cao Nho giáo, nhưng thực chất đây là một tụ điểm hoạt động văn hóa đề cao các bậc tiền hiền và giáo dục lòng yêu nước của dân tộc.
Nội thất điện Đại Thành có bày trí các gian thờ: Gian chính giữa là bàn thờ Đức Khổng Tử, hai bên là bàn thờ Thập Nhị hiền triết. Phía trước là bàn thờ Nhà giáo Chu Văn An, hai bên tả ban và hữu ban là khám thờ Thập Nhị hiền triết đó là 12 học trò giỏi của Ngài. Trong Văn Miếu có rất nhiều hoành phi, câu đối do các nhà hảo tâm ở khắp nơi hiến cúng.
Khi Văn Thánh Miếu được xây dựng hoàn tất. Hội Văn Thánh miếu ra đời đảm trách quản lý, thờ phượng. Triều đình Huế hướng dẫn điển lễ tế tự và cấp 20 miếu phu trông nom Văn Thánh Miếu. Nơi đây trở thành trung tâm văn hoá của khu vực miền Tây Nam kỳ. Các sĩ phu, tao nhân mặc khách qui tụ về đây đàm đạo thơ phú, luận bàn thế sự.
Hàng năm tại điện Đại Thành có các lễ cúng Xuân Đinh và Thu Đinh, tại Tụy Văn Lâu có lễ vía cụ Phan Thanh Giản vào các ngày 4 và 5 tháng Bảy Âm lịch, lễ cúng vọng các trung thần liệt tử vào các ngày 12 và 13 tháng Mười Âm lịch.
Chính điện làm theo kiểu trùng thiềm điệp ốc. Tượng đức Khổng Tử được đặt thờ ở giữa, hai bên là bốn vị cao đồ. Ngoài ra, bàn thờ bên tả hữu còn thờ cúng 12 vị học sĩ cao đồ khác. Bên ngoài hai ngôi miếu nhỏ (Tả vu, Hữu vu) được xây dựng làm nơi tưởng nhớ đến 72 vị học trò danh tiếng của Khổng Tử.
Khuôn viên Văn Thánh Miếu rất rộng và nhiều cây xanh rợp bóng mát, có hai hồ nước trước đây trồng sen, bên trái là hồ Nguyệt anh, bên phải là hồ Nhật tinh.
Ghé thăm ngôi miếu mái ngói rêu phong cổ kính, ai cũng cảm nhận bầu không khí trầm mặc phủ kín không gian và có dịp tỏ lòng thành kính đối với các bậc tiền nhân.
Trong khuôn viên của Văn Thánh Miếu có tấm bia ghi lại sự kiện ngày Chi bộ đầu tiên của tỉnh Vĩnh Long tổ chức biểu tình chống thực dân Pháp.
Văn Thánh Miếu ngày nay được xem là điểm đến không thể thiếu đối với các du khách mỗi khi đến Vĩnh Long. Đặc biệt là các nhà sử học và các em học sinh.
VOV.VN - Triển lãm Thư pháp ‘Một mối xa thư’ trưng bày từ ngày 20-27/11 tại không gian Nhà Thái học, Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, TP. Hà Nội.
VOV.VN - Triển lãm Thư pháp ‘Một mối xa thư’ trưng bày từ ngày 20-27/11 tại không gian Nhà Thái học, Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, TP. Hà Nội.
VOV.VN - Hội đồng Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế vừa thông qua Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án “Tu bổ, tôn tạo và phục hồi thích nghi Di tích Văn Miếu” giai đoạn 1. Dự án có tổng mức đầu tư gần 66 tỷ đồng từ nguồn ngân sách, triển khai trong 3 năm.
VOV.VN - Hội đồng Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế vừa thông qua Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án “Tu bổ, tôn tạo và phục hồi thích nghi Di tích Văn Miếu” giai đoạn 1. Dự án có tổng mức đầu tư gần 66 tỷ đồng từ nguồn ngân sách, triển khai trong 3 năm.
VOV.VN - Là điểm đến nổi tiếng ở Hà Nội, Văn Miếu - Quốc Tử Giám đang nỗ lực chuyển đổi, đưa các giá trị trừu tượng đến gần hơn với du khách và giới trẻ để nhận về sự trân quý, ứng xử phù hợp.
VOV.VN - Là điểm đến nổi tiếng ở Hà Nội, Văn Miếu - Quốc Tử Giám đang nỗ lực chuyển đổi, đưa các giá trị trừu tượng đến gần hơn với du khách và giới trẻ để nhận về sự trân quý, ứng xử phù hợp.
VOV.VN - Việc thắp hương cầu khấn tại bia "Hạ mã" ở Văn Miếu thể hiện cái nhìn sai lệch của các sĩ tử và phụ huynh cũng như đông đảo người dân khi chỉ biết khấn, cầu may mà không rõ nguồn gốc, xuất xứ của di tích, khiến thành chuyện...bi hài.
VOV.VN - Việc thắp hương cầu khấn tại bia "Hạ mã" ở Văn Miếu thể hiện cái nhìn sai lệch của các sĩ tử và phụ huynh cũng như đông đảo người dân khi chỉ biết khấn, cầu may mà không rõ nguồn gốc, xuất xứ của di tích, khiến thành chuyện...bi hài.
VOV.VN - Tối 9/4, hơn 600 bộ áo dài đã được giới thiệu trong chương trình “Áo dài của chúng ta”, tại sân Nhà Thái học (di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám).
VOV.VN - Tối 9/4, hơn 600 bộ áo dài đã được giới thiệu trong chương trình “Áo dài của chúng ta”, tại sân Nhà Thái học (di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám).
