Là người con xứ Nghệ, nhà văn, nhà báo Nguyễn Thế Kỷ (Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam) có một "mối quan hệ" đặc biệt với "nhân vật" của mình xuyên suốt 5 tập bộ tiểu thuyết. Với một sự nhạy cảm hiếm có, cùng với tình yêu, sự ngưỡng mộ, lòng tôn kính Bác Hồ, sự bền bỉ, sức viết dẻo dai, tính kỷ luật và khoa học trong công việc, tác giả thực sự làm tôi ngỡ ngàng và cảm phục. Tôi theo dõi hành trình anh viết bộ tiểu thuyết đồ sộ này ngay từ tập đầu tiên và cũng thật hạnh phúc khi đã được đọc trọn vẹn 4 tập đầu khi sách "vừa ra lò". Sau mỗi tập, câu hỏi quen thuộc chứa đầy sự ngóng đợi của tôi: "Bao giờ có tập tiếp theo anh?". Anh trả lời tôi bằng một mốc thời gian. Và chưa lần nào lỡ hẹn. Đúng mốc ấy, sách mới lại "ra lò". Thật đáng khâm phục sức làm việc và tính kỷ luật, tính mục tiêu của tác giả.

Tập 5 trải dài từ sau hiệp định Geneva (7/1954) đến ngày Người về với các cụ Các Mác, Lê Nin (2/9/1969). Đây là tập truyện đặc biệt khó bởi đây là đoạn Đảng Cộng sản Việt Nam và lãnh tụ Hồ Chí Minh lãnh đạo đất nước trong điều kiện đất nước chia cắt hai miền: Miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) làm hậu phương lớn cho tiền tuyến lớn miền Nam đánh Mỹ. Hai chiến lược cách mạng rất khác nhau ở hai miền Nam, Bắc dưới cùng một sự lãnh đạo của cùng một Đảng Cộng sản trong bối cảnh quốc tế đầy phức tạp. Sự mâu thuẫn giữa hai "ông anh" trong hệ thống XHCN ngày càng gay gắt. Làm sao để "ông em" Việt Nam vẫn nhận được sự ủng hộ nhiệt thành của cả "hai anh" khi họ đang cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt như vậy?

Tập 5 được chia thành năm chương. Tác giả không đặt tên cho từng chương. Cách tiếp cận của tác giả trong tập 5 này vừa theo lối biên niên sử, vừa gắn chặt với lịch sử Đảng, vừa theo nhóm vấn đề (đối nội, đối ngoại; miền Bắc, miền Nam). Cách tiếp cận kết hợp này quả là thách thức lớn cho cả tác giả và bạn đọc. Lượng thông tin khổng lồ được cung cấp trong từng chương được xử lý sao cho người đọc có thể thẩm thấu được một cách hứng thú và làm sao để người viết không lặp lại do quên, đã viết ở phần trước theo cách tiếp cận khác giờ viết lại. Tôi đồ rằng, để viết xong tập 5, bản đề cương, bản nháp của tác giả phải dày hơn cả bản chính.

Từng chương là những hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh với cách mạng Việt Nam. Tôi tạm khái quát nội dung cơ bản của từng chương để bạn đọc dễ theo dõi:

Chương 1: Từ sau hiệp định Geneva (Giơ-ne-vơ, 7/1954) đến giữa năm 1957

Chương 2: Từ giữa năm 1957 đến Hội nghị Trung ương 15 mở rộng (1/1959)

Chương 3: Các hoạt động ngoại giao dày đặc tranh thủ sự giúp đỡ quốc tế

Chương 4: Lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng CNXH ở miền Bắc; Chống chiến tranh đặc biệt ở miền Nam, chiến tranh phá hoại miền Bắc lần 1 (1960-1965)

Chương 5: Tiếp tục lãnh đạo chỉ đạo xây dựng CNXH ở miền Bắc; theo dõi sát sao cách mạng miền Nam, viết di chúc (1965-1969).

Những sự kiện lớn trong lịch sử Việt Nam (1954-2/9/1969) và sự hiện diện của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong từng sự kiện ấy; sự sát sao của Người trong theo dõi, lãnh đạo, chỉ đạo cuộc cách mạng của nhân dân miền Nam; các hoạt động ngoại giao dày đặc và hiệu quả với Liên Xô, Trung Quốc, các nước XHCN anh em, các nước láng giềng; các nhận định "vượt thời đại" của Người thể hiện tầm tư duy, tầm nhìn của một “Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hoá kiệt xuất của Việt Nam” đã được nhà văn, nhà nghiên cứu lịch sử Nguyễn Thế Kỷ thể hiện một cách độc đáo trong tập 5 này.

Đặc biệt, xen giữa hệ thống tư liệu lịch sử, sự kiện ngồn ngộn, người đọc sẽ được xả hơi, thư giãn một cách thú vị khi được mở mang trí tuệ, tầm nhìn, cách tư duy về các nhân vật lịch sử trong nước và thế giới, các nước XHCN anh em được nhắc đến trong tập 5 này. Khi tác giả viết về chuyến viếng thăm Ấn Độ, chúng ta sẽ có cơ hội tìm hiểu lịch sử Ấn Độ khá cô đọng, súc tích và dễ hiểu. Khi nhắc tới nhân vật, chính khách hay một người bình thường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ, tiếp xúc, hội đàm, độc giả lại có cơ hội biết thêm nhiều điều thú vị về "người đối diện" với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là một cách tiếp cận được tác giả sử dụng với tần suất lớn trong tập 5 giúp người đọc “thay đổi không khí” khi tiếp nhận khối lượng thông tin khổng lồ về hoạt động lãnh đạo cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mặt khác cách viết này giúp nhãn quan, trí tuệ người đọc được mở mang với nhiều khám phá thú vị.

Bên cạnh hoạt động ngoại giao "nhộn nhịp", phong phú với nhiều đối tác để tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, tập 5 còn cho người đọc thấy một Hồ Chí Minh bình dị mà vĩ đại qua các chuyến thăm viếng của Người trong hoạt động đối nội. Người thăm thương binh, thăm người nghèo, thăm bà con nông dân, thăm các đại biểu miền Nam ra miền Bắc, thăm các địa danh vốn là các vị trí chiến lược của đất nước (Đảo Cô Tô). Các hoạt động đối nội của một vị lãnh tụ yêu dân, thương dân, đau đáu với hạnh phúc của nhân dân được diễn tả chân thực, cảm động và là điểm cộng đáng ghi nhận của tác giả trong tập 5. Đặc biệt, chuyến Người về thăm quê là những trang viết sâu sắc, cảm động, ý nghĩa và đầy tính nhân văn.

Đọc tập 5 để hiểu sâu sắc câu nói của Người "miền Nam trong trái tim tôi". Khi sức khoẻ đã yếu đi nhiều, Người vẫn khao khát và đã lập kế hoạch thăm miền Nam TRƯỚC ngày giải phóng để động viên tinh thần chiến sĩ và nhân dân miền Nam. Người cập nhật tình hình miền Nam từng ngày từng giờ và không lúc nào thôi đau đáu khi nghĩ đến miền Nam.

Đọc tập 5 để thấu hiểu chân lý "không có gì quý hơn độc lập tự do"; "nước độc lập mà dân không có hạnh phúc, tự do thì độc lập ấy cũng chẳng có nghĩa lý gì".

Đọc tập 5 để thấy tư duy và phong cách ngoại giao Hồ Chí Minh. Một phong cách ngoại giao độc, lạ và mang đậm nét văn hoá phương Đông. Di sản của Người về ngoại giao đặt nền tảng cho một nền ngoại giao hiện đại, mềm dẻo, linh hoạt, “dĩ bất biến, ứng vạn biến” của đất nước Việt Nam hôm nay.

Tập 5 khép lại nhẹ nhàng trong đau đớn. Một sự ra đi nhẹ nhõm của vị lãnh tụ cả đời vì dân vì nước. Thời gian như dừng lại, tất cả dừng lại để tạm biệt Người, người con của dân tộc Việt Nam và đã làm rạng rỡ cho dân tộc Việt Nam. Và tự bao giờ, tên Người đã gắn với tên đất nước, nhắc đến Việt Nam thời cận hiện đại, không thể không nhắc tới Người. Cụm từ ghép “Việt Nam - Hồ Chí Minh” đã đi vào lịch sử dân tộc và lịch sử nhân loại mỗi khi nhắc tới Việt Nam trong thế kỷ XX. Tên Người đã gắn với tên thời đại: “Thời đại Hồ Chí Minh”. Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và lãnh tụ Hồ Chí Minh đã là một Việt Nam mới - một Việt Nam khác biệt về chất so với Việt Nam hàng ngàn năm lịch sử.

Cám ơn tác giả Nguyễn Thế Kỷ về một tác phẩm có giá trị về lịch sử và văn hoá. Tập 5 đã khép lại bộ tiểu thuyết công phu, đồ sộ, cảm động về lãnh tụ Hồ Chí Minh - Bác Hồ trong cách gọi yêu thương, trìu mến của người dân Việt Nam.

“Nước non vạn dặm” tái hiện cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Bác

VOV.VN - Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu (19/5/1890 - 19/5/2025), ngày 17/5/2025, tại Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh đã diễn ra lễ ra mắt bộ tiểu thuyết sử thi “Nước non vạn dặm”, gồm 5 tập của nhà văn Nguyễn Thế Kỷ.