Thất bại tại Liên Hợp Quốc, Mỹ tính nước kiềm tỏa Iran

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm qua (15/8) tuyên bố sẽ sử dụng một chiến thuật gây tranh cãi để đơn phương khôi phục các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc nhằm vào Iran. Nếu được áp đặt, bước đi đơn phương của Mỹ có thể khiến Thỏa thuận hạt nhân 2015 đổ vỡ thực sự, đẩy Hội đồng Bảo an vào một cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất từ trước đến nay.

Một cuộc họp của Liên Hợp Quốc. Ảnh: AFP.

Tuyên bố của Tổng thống Donald Trump đưa ra một ngày sau khi dự thảo nghị quyết của Mỹ đề nghị gia hạn lệnh cấm vận vũ khí nhằm vào Iran bị đa số phiếu bác bỏ. Ông Donald Trump nhấn mạnh, Mỹ sẽ khôi phục lại lệnh cấm vận vũ khí đối với Iran và sẽ đưa ra các động thái tiếp theo vào tuần tới. Tổng thống Mỹ cho biết ông có thể sẽ không tham dự hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp về Iran do Tổng thống Nga Vladimir Putin đề xuất.

“Có lẽ tôi sẽ không tham gia, Tôi muốn đợi cho đến sau bầu cử Tổng thống Mỹ. Tôi nghĩ Iran là nước đang muốn tôi thất bại thảm  hại trong cuộc bầu cử này, vì tôi đã có bước đi khiến họ không có đủ tài chính để phục vụ cho những mục đích của mình”, ông Trump nói.

Tổng thống Nga Putin đã kêu gọi các nước thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Đức tổ chức một hội nghị về Iran nhằm tránh leo thang căng thẳng tại vùng Vịnh. Theo Nga, đây là một vấn đề cấp bách và Iran đang là mục tiêu của "những cáo buộc vô căn cứ”. 

Tổng thống Iran Hassan Rouhani hôm qua gọi thất bại của Mỹ tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc là chiến thắng của quốc gia Hồi giáo này: “Đây là lần đầu tiên Mỹ đề xuất một dự thảo  nghị quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và chỉ số rất ít quốc gia ủng hộ. Đây là một chiến thắng chính trị cho Iran và sự thất bại pháp lý và chính trị đối  với nước Mỹ”.

Với chỉ 2 trong số 15 thành viên Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc ủng hộ dự thảo nghị quyết của Mỹ cho thấy Mỹ đang bị cô lập trong chiến dịch gây sức ép với Iran. Thực tế đây là một kịch bản mà Mỹ đã đoán được kết quả và không dấu diếm ý định đơn phương áp đặt trừng phạt Iran.

Điều khoản mà nhà lãnh đạo Mỹ đề cập đó là Mỹ vẫn là "bên tham gia" thỏa thuận hạt nhân Iran, bất chấp việc Tổng thống Trump đã rút khỏi thỏa thuận này năm 2018. Do đó, Mỹ có thể áp đặt trở lại các lệnh trừng phạt nếu nước này thấy Iran vi phạm các điều khoản thỏa thuận. Để thực hiện điều khoản này, Mỹ sẽ phải đệ đơn khiếu nại về việc Iran vi phạm thỏa thuận hạt nhân lên Hội đồng Bảo an và dự kiến bước đi này sẽ được Mỹ thực hiện sớm nhất vào tuần tới.

Bước đi của Mỹ gây tranh cãi trong giới ngoại giao nhiều ngày qua, với cảnh báo việc Mỹ đơn phương trừng phạt sẽ đẩy Hội đồng Bảo an vào một cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất từ trước đến nay. Châu Âu ủng hộ việc gia hạn lệnh cấm vận vũ khí nhưng vẫn ưu tiên việc duy trì thỏa thuận hạt nhân hơn. Việc áp đặt lệnh cấm vận này có thể giết chết thỏa thuận hạt nhân vì Iran sẽ mất động lực chính để hạn chế các hoạt động hạt nhân của mình.

Hiện vẫn chưa rõ làm cách nào Nga, Trung Quốc hoặc bất kỳ thành viên nào của Hội đồng Bảo an có thể cố gắng chặn Mỹ dừng kích hoạt lệnh trừng phạt. Các nhà ngoại giao cho biết một số quốc gia có khả năng lập luận rằng Mỹ không có quyền hợp pháp sử dụng điều khoản này vì đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân./.