Quốc hội Mỹ kêu gọi Obama cứng rắn đối với Iran

Các nhà lập pháp Mỹ thúc giục Tổng thống Barack Obama giữ đường lối cứng rắn về biện pháp trừng phạt đối với Iran vào hôm thứ Hai (14/10), một ngày trước khi nối lại cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân giữa P5+1 và quốc gia Hồi giáo này.

Đường lối của Quốc hội Mỹ cứng rắn hơn chính quyền Obama

Quốc hội Mỹ luôn thể hiện đường lối cứng rắn với Iran hơn chính quyền Obama, thúc đẩy thực hiện các biện pháp trừng phạt kinh tế ngày càng chặt chẽ hơn đối với chương trình hạt nhân của Tehran. Hôm qua (14/10), cả hai đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đều kêu gọi Obama kiên quyết, trong khi một quan chức chính quyền đã đưa ra khả năng nới lỏng biện pháp trừng phạt nếu Tehran có bước tiến nhanh chóng.

Tổng thống Mỹ Obama và Tổng thống Iran Rowhani đã có cuộc điện đàm lịch sử sau 30 năm vào ngày 27/9/2013 (Ảnh Reuters)

Cuộc đàm phán bắt đầu tại Geneva hôm nay (15/10) là cuộc đàm phán đầu tiên kể từ sau khi Tổng thống Hassan Rowhani đắc cử. Ông là một nhà lãnh đạo có tư tưởng ôn hòa với mong muốn làm tan băng mối quan hệ của Iran với phương Tây nhằm gỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đã khiến nền kinh tế chủ yếu dựa vào xuất khẩu dầu mỏ này gặp nhiều khó khăn.

Hồi tháng 7 vừa qua Hạ viện Mỹ đã thông qua lệnh trừng phạt mới nghiêm ngặt hơn đối với Iran. Sau đó Ủy ban Ngân hàng Thượng viện đã đồng ý lùi thời hạn áp dụng gói các lệnh trừng phạt này cho đến sau các cuộc đàm phán tại Geneva, theo lời kêu gọi của chính quyền Obama.

Trong một bức thư cho Tổng thống Obama, một nhóm gồm 6 Thượng nghị sĩ của đảng Dân chủ và 4 Thượng nghị sĩ của đảng Cộng hòa cho biết, họ đã để ngỏ khả năng đình chỉ các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran nhưng chỉ khi Tehran đạt được tiến bộ quan trọng làm giảm chương trình hạt nhân của mình.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Robert Menendez, một trong 10 Thượng nghị sĩ đã gửi thư cho Tổng thống Obama (Ảnh: Reuters)

10 Thượng nghị sĩ nói rằng họ muốn Iran hợp tác đầy đủ với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), thực hiện lời hứa theo tinh thần Hiệp ước không phổ biến hạt nhân và thực hiện tất cả các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về chương trình vũ khí hạt nhân của mình, bao gồm đình chỉ ngay lập tức tất cả các chương trình làm giàu uranium.

"Nếu chính phủ Iran thực hiện các bước tiến này một cách rõ ràng và minh bạch, chúng tôi sẵn sàng đáp lại hành động thiện ý của Iran bằng cách đình chỉ việc thực hiện các vòng tiếp theo của lệnh trừng phạt hiện đang được Quốc hội xem xét", các Thượng nghị sĩ nói.

Đe dọa quân sự thực sự

Các Thượng nghị sĩ cũng khẳng định rằng "một mối đe dọa quân sự thực sự" vẫn đang được cân nhắc và nói các biện pháp trừng phạt hiện nay phải được duy trì mạnh mẽ.

10 Thượng nghị sĩ ký tên vào lá thư, trong đó có các thành viên đảng Dân chủ: Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Robert Menendez và ông Charles Schumer, nhân vật số 3 của đảng Dân chủ tại Thượng viện; cũng như các thành viên đảng Cộng hòa gồm ông John McCain và Lindsey Graham, hai nhà chính sách đối ngoại có ảnh hưởng nhất trong đảng.

Các nhà lập pháp cao cấp khác thậm chí còn đưa ra biện pháp trừng phạt nghiêm ngặt hơn.

Chủ tịch đảng Cộng hòa trong Ủy ban Đối ngoại Hạ viện đã gửi một thư riêng, kêu gọi Tổng thống Obama thương lượng "một cách thận trọng tối đa". Washington nên áp dụng biện pháp trừng phạt mới làm đòn bẩy mạnh hơn đối với Iran, đại biểu Quốc hội Ed Royce đã viết.

Bob Corker, thành viên hàng đầu của đảng Cộng hòa trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cũng thúc giục Tổng thống Obama kiên định. "Quốc hội có thể đưa ra các điều kiện nghiêm ngặt đối với Iran trước khi nới lỏng các biện pháp trừng phạt", ông nói trong một tuyên bố đưa ra trước cuộc đàm phán.

Phương Tây luôn tin rằng chương trình làm giàu uranium của Iran là nhằm đạt được khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân. Còn Tehran luôn phủ nhận điều này, và khẳng định rằng nước này chỉ muốn thực hiện chương trình năng lượng và các nghiên cứu y học.

Tổng thống Iran Hassan Rowhani, một nhà lãnh đạo có tư tưởng ôn hòa (Ảnh Reuters)

Sau cuộc bầu cử hồi tháng 6 vừa qua, Iran đã có một vị Tổng thống mới theo đường lối ôn hòa, có chính sách ngoại giao linh hoạt, mềm dẻo với mong muốn đối thoại và đặt mục tiêu giảm bớt sự trừng phạt của quốc tế với Iran. Một hành động của ông cũng khiến dư luận lạc quan là sự thay đổi nhân sự liên quan đến việc đàm phán hạt nhân. Việc quyết định bổ nhiệm ông Javad Zarif giữ chức Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân được nhìn nhận như bước đi đầu tiên cho việc nối lại thương lượng với Mỹ và phương Tây, cũng cho thấy thành ý của Tổng thống Iran nhằm giảm bớt sự đối đầu đang tồn tại giữa các bên. Ông Javad Zarif là một nhà ngoại giao nhiều kinh nghiệm, từng là Đại sứ Iran tại Liên Hợp Quốc; đồng thời cũng nhận được nhiều sự ủng hộ của các nước phương Tây.

Tiếp theo là việc tái bổ nhiệm ông Ali Akbar Salehi vốn đã từng là Bộ trưởng Ngoại giao, làm Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử. Theo giới phân tích, bước đi này nhằm từng bước chuyển giao các cuộc đàm phán hạt nhân vào các quan chức ngoại giao mềm mỏng hơn, thay vì lập trường cứng rắn như cựu Giám đốc Abbasi-Davani./.