Ngay từ những ngày đầu tiên của cuộc xung đột, không phận của Ukraine đã tràn ngập các mối đe dọa trên không: tên lửa đạn đạo di chuyển nhanh theo quỹ đạo khó đoán, tên lửa hành trình bay thấp và khó phát hiện, máy bay không người lái (UAV) Shahed hay máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) và UAV sợi cáp quang.

Các đơn vị phòng không của Ukraine phải đối mặt với áp lực to lớn. Khi Nga áp đảo không phận với hàng loạt máy bay không người lái và tên lửa được phóng từ phía Bắc, phía Nam và phía Đông, việc đánh chặn gần như trở nên bất khả thi. Số lượng lớn tên lửa và sự khó đoán của các cuộc tấn công khiến mạng lưới phòng thủ của Ukraine bị choáng ngợp.  

3 quy tắc đối phó mối đe dọa trên không của Nga

Các lực lượng không quân Ukraine phải hoạt động suốt ngày đêm. Họ thường đóng quân trong rừng hoặc trên các cánh đồng và xa gia đình trong nhiều tháng. Trên chiến trường, quyết định của họ diễn ra trong vài giây, dưới áp lực liên tục.

Ông Oleksandr, chỉ huy của sư đoàn tên lửa phòng không S-300 từng hoạt động tại các khu vực Donetsk, Kharkov và Kherson, nói rằng, việc đưa ra quyết định rất căng thẳng.

"Thật vô cùng khó khăn. Chúng tôi có rất ít thời gian để tính toán quỹ đạo của tên lửa”, Oleksandr nói. Quá trình xác định liệu tên lửa có hướng đến khu vực đông dân cư hay không, có thể khiến họ lãng phí thời gian vàng và mất hoàn toàn khả năng đánh chặn.

"Ngoài ra, chúng tôi cũng phải xác định nơi các mảnh vỡ rơi xuống và vấn đề khác là liệu tên lửa có bắn trúng mục tiêu hay không. Trong hầu hết các trường hợp, chúng tôi phải thực hiện hành động đánh chặn ngay khi có cơ hội bởi vì thời cơ đó có thể không đến nữa trước khi thảm kịch xảy ra”, chỉ huy này lưu ý.

Tuy vậy, các chỉ huy Ukraine cho biết, họ phải rất thận trọng trong quá trình đánh chặn để giảm thiểu tác hại đối với dân thường, chẳng hạn như nơi triển khai phương tiện đánh chặn và thời điểm thực hiện hành động. Hiện có 3 quy tắc chính trong việc phòng thủ tên lửa của Ukraine.

Đầu tiên là các hành động phòng thủ chỉ được hướng đến những mối đe dọa quân sự như tên lửa, máy bay không người lái, máy bay chiến đấu và không nhắm vào dân thường hoặc cơ sở hạ tầng dân sự. Thứ hai, ngay cả khi nhắm vào một mục tiêu quân sự hợp pháp, thì tác hại gây ra ​​đối với dân thường không được vượt quá lợi thế quân sự dự kiến. Cuối cùng, buộc các binh sỹ phải thực hiện các bước khả thi để giảm thiểu tác hại đối với người dân, đặc biệt khi lựa chọn triển khai hệ thống hay quyết định thời gian và địa điểm đánh chặn mối đe dọa.

Rủi ro nếu không hành động

Vào ngày 6/4, lực lượng Nga đã phóng tên lửa đạn đạo vào Kiev, gây ra các vụ nổ lớn khiến nhiều tòa nhà bị bốc cháy. Những loại tên lửa này có thể bay đến thành phố trong vòng vài phút, khiến các đội phòng không Ukraine hầu như không có đủ thời gian để phản ứng.

Việc đánh chặn chúng thường đòi hỏi Ukraine phải triển khai các tên lửa Patriot đắt đỏ và ngày càng khan hiếm. Nhưng ngay cả khi đánh chặn thành công, việc tên lửa phát nổ thể phát tán những mảnh vỡ nguy hiểm vào các khu vực đông dân cư.

Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết, chỉ riêng trong tuần qua, Nga đã phóng hơn 1.460 quả bom dẫn đường, hơn 30 tên lửa, triển khai gần 670 máy bay không người lái tấn công vào Ukraine. Những cuộc tấn công không ngừng nghỉ của Nga khiến lực lượng phòng không của Ukraine luôn trong tình thế bị áp đảo.

Theo báo cáo của Không quân Ukraine, các đơn vị phòng không nước này đã bắn hạ hơn 4.000 mối đe dọa trên không của Nga vào tháng 3/2025, trong số đó có các tên lửa hành trình tiên tiến như Kh-101 và Kalibr hay tên lửa đạn đạo và nhiều máy bay không người lái Shahed.

Trên bầu trời Ukraine xuất hiện hàng trăm máy bay trinh sát và máy bay không người lái mỗi ngày. Không quân Ukraine đã thực hiện hơn 580 phi vụ - từ hỗ trợ trên không tầm gần đến hộ tống máy bay chiến đấu – để đối phó với các cuộc tấn công dữ dội của Nga.

Theo giới phân tích, Nga đã và đang thăm dò các lỗ hổng phòng không của Ukraine, đồng thời khai thác chúng để giành lợi thế trên không.

Kiev tìm cách tự phát triển hệ thống phòng không

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Andrii Sybiha ngày 14/4 cho biết, nước này đang tự thiết kế hệ thống phòng không cấp chiến lược. Ông Sybiha kêu gọi các đối tác tăng cường cung cấp thêm các hệ thống, tên lửa và phụ tùng thay thế để củng cố mạng lưới phòng không của Ukraine. Ông cũng mời gọi các đối tác EU đầu tư vào việc phát triển hệ thống phòng không của Ukraine, nhấn mạnh điều này sẽ giúp đẩy nhanh quá trình triển khai.

Tuyên bố của ông Sybiha được đưa ra một ngày sau khi Ukraine cáo buộc Nga phóng hai tên lửa đạn đạo vào thành phố Sumy, nằm ở phía Đông Bắc Ukraine, cách biên giới Nga 30 km, khiến nhiều người thương vong.

"Nga sẽ tiến xa hơn vào châu Âu và gần lãnh thổ của các bạn hơn nếu họ không bị ngăn chặn ở Ukraine. Đây là thực tế", ông Sybiha lưu ý.

Kể từ khi xung đột nổ ra, các quan chức Ukraine đã nhiều lần thúc giục phương Tây tăng cường hỗ trợ phòng không, cảnh báo rằng nguồn cung hiện tại của họ không đủ để chống lại các cuộc tấn công với cường độ mạnh của Nga.

Nga khuấy đảo khắp chiến tuyến, Ukraine thủ thế chờ thời cơ

VOV.VN - Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine cho biết, quân đội Nga đã tăng cường hoạt động tấn công trên khắp tiền tuyến.