Israel mở đại sứ quán ở UAE và chìa cành ô liu với các nước trong khu vực 

Việc Israel lần đầu tiên có một đại sứ quán ở vùng Vịnh cho thấy, mối hận thù truyền kiếp giữa Israel với UAE và thế giới Arab nói chung đang dần được hóa giải và đạt những bước ngoặt lịch sử.

Chuyến thăm lịch sử của ông Yair Lapid là sự tiếp nối quá trình bình thường hóa sau 9 tháng 2 nước thiết lập quan hệ ngoại giao theo 1 thỏa thuận có tên là Hiệp ước Abraham do Mỹ làm trung gian. Cùng chung mối lo ngại về Iran và những kỳ vọng về hợp tác thương mại đã đưa 2 nước vốn là cựu thù trong nhiều thập kỷ xích lại gần nhau.

Phát biểu tại lễ cắt băng khán thành Đại sứ quán ở Abu Dhabi, Ngoại trưởng Israel khẳng định Trung Đông là ngôi nhà chung: “Israel muốn hòa bình với các nước láng giềng, với tất cả các nước láng giềng. Chúng tôi không đi đâu cả. Trung Đông là ngôi nhà của chúng tôi. Chúng tôi kêu gọi tất cả các nước trong khu vực công nhận điều đó và đến nói chuyện nói với chúng tôi”.

Hãng Al Jazeera dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Israel cho rằng lễ khai trương chỉ mang tính biểu tượng bởi trên thực tế, Đại sứ quán và Lãnh sự quán đã hoạt động từ 4 tháng nay. Sự kiện mang tính lịch sử này được kỳ vọng sẽ mở ra mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa Israel với các nước Arab láng giềng trong khi vẫn đảm bảo duy trì an ninh trong nước. Ngoài ra, những tháng gần đây, 2 nước đã nhanh chóng mở rộng trao đổi thương mại song phương và ký các thỏa thuận đầu tư trong các lĩnh vực du lịch, khí đốt, công nghệ … Hơn 200.000 du khách Israel đã đến du lịch UAE, với điểm đến yêu thích là Dubai.

Tuy vậy vẫn còn nhiều tiềm năng hợp tác kinh tế chưa được hiện thực hóa. Thỏa thuận kinh tế lớn nhất là UAE thành lập Quỹ đầu tư nhà nước nhằm sở hữu 1,1 tỷ USD cổ phiếu tại mỏ khai thác khí đốt Tamar của Israel ở Đông Địa Trung Hải. Các công ty của UAE đang khao khát thực hiện các dự án liên doanh với Israel. Ngành hàng không vũ trụ Israel và công ty quốc phòng Edge của UAE mới đây đã ký thỏa thuận hợp tác sản xuất hệ thống chống máy bay không người lái.

Ông Hay Eytan Cohen Yanarocak, một học giả tại Viện nghiên cứu chiến lược và An ninh Jerusalem nhận định, chuyến thăm của 1 bộ trưởng cấp cao trong chính phủ Israel mới lên nắm quyền được 2 tuần cho thấy, ưu tiên hàng đầu của tân chính phủ Israel đặt vào các đối tác vùng Vịnh. UAE là nền kinh tế phát triển bậc nhất tại Trung Đông và là đồng minh số 1 của cường quốc khu vực Saudi Arabia. Vì vậy, những bước tiến của Israel tới UAE được cho vượt ra ngoài khuôn khổ mối quan hệ của hai nước, có thể báo hiệu một sự tái điều chỉnh chính sách của cả khối Arab với Israel.

"Phần thưởng" mà UAE có được khi bình thường hóa quan hệ với Israel là khả năng nước này được mua máy bay F-35 của Mỹ, bởi theo Hiệp ước Abraham, Israel đồng ý sẽ không phản đối Mỹ bán vũ khí tối tân cho UAE và Saudi Arabia. Ở chiều ngược lại, Israel sẽ ở chung “chiến hào” với các đối tác mới ở vùng Vịnh để chống Iran. Không chỉ dừng lại ở việc bình thường hóa quan hệ với một nước đơn lẻ, Israel sẽ tiếp cận sâu hơn với thế giới Arab và xa hơn nữa là nền móng cho Israel mở rộng ảnh hưởng nhiều hơn tại vùng Vịnh.

Tuy vậy, hành trình bình thường hóa quan hệ giữa Israel với UAE hay với thế giới Arab vẫn còn nhiều chông gai và hoài nghi bởi những mâu thuẫn cốt lõi về dân tộc, sắc tộc, tôn giáo sẽ là những rủi ro khó định lượng và rào cản lớn đối với tiến trình này./.