Indonesia tìm cách hóa giải “cơn khát” bác sĩ chuyên khoa

Thực trạng “báo động”

Bộ trưởng Bộ Y tế Indonesia Budi Gunadi Sadikin cho biết, Indonesia cần thêm hàng nghìn bác sĩ chuyên khoa, đặc biệt là các bác sĩ tim mạch, sản khoa và bác sĩ làm việc ở những khu vực nằm ngoài đảo Java. Dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy Indonesia có khoảng 1 bác sĩ phục vụ 1.000 người dân, trong khi tỷ lệ ở các nước phát triển là 3 bác sĩ trên 1.000 dân. Điều kiện lý tưởng là 1 bác sĩ tim mạch phục vụ 100.000 dân, song Indonesia chỉ có hơn 1.480 bác sĩ tim mạch nên tỷ lệ này chỉ đạt khoảng 1 bác sĩ tim mạch trên 250.000 dân, thấp hơn nhiều so với nhu cầu thực tế trong nước.

Nguyên nhân chính của tình trạng "khát" bác sĩ chuyên khoa là hệ thống đào tạo bác sĩ chưa đầy đủ và còn bất cập; sự phân bố bác sĩ chuyên khoa không đồng đều giữa các vùng miền và các cơ sở y tế; chế độ lương thưởng cho nhân viên y tế còn hạn chế.... Học phí theo học chương trình đào tạo bác sĩ chuyên khoa ở Indonesia bị cho là khá đắt đỏ, trong khi sinh viên y khoa phải tự chi trả chi phí sinh hoạt hàng ngày, cũng như chi phí tham gia các cuộc hội thảo, đào tạo nâng cao kiến thức chuyên ngành ở ngoại tỉnh. Chỉ tiêu giảng viên và sinh viên y khoa cũng hạn hẹp. Hành trình học khá gian nan song sau khi tốt nghiệp, nhiều bác sĩ chuyên khoa và bác sĩ nội trú không nhận được thêm lương thưởng, dù họ có khi làm việc liên tục 48 giờ mỗi tuần.

Theo thống kê của Hội đồng Y khoa Indonesia, tính tới cuối năm 2022, trên đảo Java – đảo lớn nhất Indonesia – tập trung hơn 34.700 bác sĩ chuyên khoa, đạt tỷ lệ 22 chuyên gia y tế cho mỗi 100.000 dân cư. Trong khi đó, chỉ có 615 bác sĩ chuyên khoa ở tỉnh quần đảo Maluku và Papua, tương đương tỷ lệ 7 bác sĩ/100.000 dân.

Việc thiếu hụt bác sĩ chuyên khoa khiến chất lượng các dịch vụ y tế ở một số khu vực của Indonesia chưa đáp ứng nhu cầu, mong mỏi của người dân. Tại một số bệnh viện ngoài đảo Java, hàng dài bệnh nhân xếp hàng chờ khám bệnh. Một số bệnh viện từ chối tiếp nhận bệnh nhân vì thiếu bác sĩ tim mạch, X-quang, bác sĩ tai mũi họng, bác sĩ đa khoa, nội khoa… Có nơi một bác sĩ tim mạch phải phục vụ khoảng 10 – 15 bệnh nhân mỗi ngày, gây ra áp lực và sự mệt mỏi cho người làm y tế.

Tại tỉnh Aceh, truyền thông địa phương nêu câu chuyện một học sinh lớp 6 cứ 10 ngày lại dùng xích lô đưa cha mình đến một bệnh viện cách nhà khoảng 160km, do nơi sinh sống thiếu cơ sở y tế và bác sĩ chuyên môn.

Sự thiếu hụt bác sĩ chuyên khoa còn dẫn tới sự cố chết người. Năm 2018, một bác sĩ khoa sản tại bệnh viện đa khoa  ở Bắc Sumatra đã bị sa thải vì sơ suất trong quá trình chăm sóc, dẫn tới cái chết của 1 sản phụ và 1 trẻ sơ sinh. Người nhà bệnh nhân cáo buộc không có bác sĩ nào xuất hiện, không có xe cấp cứu khi sức khỏe bệnh nhân yếu đi. Ban điều hành bệnh viện thừa nhận họ chỉ có 2 bác sĩ sản khoa. Theo thống kê của Bộ Y tế Indonesia, nước này còn thiếu khoảng hơn 3.900 bác sĩ sản phụ khoa. Đáng tiếc, cứ trong 100.000 ca sinh nở ở Indonesia thì có 300 ca sản phụ tử vong. Trong khi đó, chương trình giáo dục y tế chuyên khoa (PPDS) hiện hành của Indonesia phải mất trung bình ít nhất 36 năm để đào tạo đủ nhu cầu bác sĩ sản khoa.

Hóa giải “bài toán” thiếu hụt

Giữa tháng 2/2023, Hạ viện Indonesia đã thông qua Dự luật Omnibus về chăm sóc sức khỏe. Dù còn tranh cãi, chính phủ Indonesia cho rằng luật mới giúp Indonesia giải quyết những thách thức trong hệ thống y tế, đồng thời gia tăng triển khai 6 trụ cột chuyển đổi hệ thống y tế sau đại dịch, gồm cải thiện dịch vụ y tế công, tái cấu trúc các bệnh viện toàn quốc, phát triển nguồn nhân lực y tế tương xứng, phát triển các chương trình y tế, cải thiện hệ thống tài chính y tế…Trong 6 trụ cột này, nhiều vấn đề quan trọng cần tăng cường khuôn khổ pháp lý như chất lượng và sự phân bổ bác sĩ tại Indonesia.

Nhằm thu hút hơn các bác sĩ chuyên khoa, Bộ Y tế Indonesia cam kết tăng chỉ tiêu học bổng trong nước và quốc tế. Trước đây chỉ có 200 đến 300 suất học bổng. Từ năm 2022, con số này tăng lên 1.500 suất mỗi năm. Bộ Y tế Indonesia cũng thúc đẩy giáo dục y tế chuyên khoa ngay tại các bệnh viện, thay vào việc chỉ dựa vào các trường đại học như trước.  Theo Bộ trưởng Y tế  Budi Gunadi Sadikin, khái niệm “giáo dục chuyên khoa ở bệnh viện” là một hệ thống mới giúp tăng số lượng và phân bố đồng đều hơn bác sĩ chuyên khoa ở tất cả các tỉnh, thành phố của Indonesia. Khái niệm này cũng cho phép áp dụng hệ thống trả lương cho các học viên tham gia chương trình PPDS. Ví dụ điển hình là Bệnh viện tim mạch Harapan Kita ở Tây Jakarta được phát triển như một cơ sở đào tạo, chuyển giao kiến thức, kỹ năng cho các bác sĩ tim mạch, phẫu thuật trên khắp Indonesia.

Một nỗ lực khác là việc thiết lập Hệ thống y tế hàn lâm (AHS), cho phép ngày càng nhiều bác sĩ có thể tham gia các chương trình đào tạo y tế chuyên khoa ở các bệnh viện kiêm trường học. Thông qua AHS, các bác sĩ còn có thể trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp nước ngoài. Việc bổ sung hệ thống này theo kế hoạch của chính phủ Indonesia ước tính sẽ cắt giảm thời gian cần thiết để đáp ứng nhu cầu bác sĩ chuyên khoa xuống còn 6 đến 8 năm.

Cùng với việc tăng số lượng bác sĩ, ngành y tế Indonesia chú trọng nâng cao chất lượng nhân viên y tế chuyên khoa. Chuỗi sự kiện thường niên của Hiệp hội can thiệp tim mạch Indonesia (PIKI)  gồm các hội thảo, hội nghị chuyên đề, triển lãm…được kỳ vọng sẽ giúp cải thiện kiến thức, tay nghề cho đội ngũ bác sĩ, nhân viên về tim mạch. Bộ Y tế Indonesia đặt mục tiêu tất cả bệnh viện ở Indonesia sẽ có khả năng điều trị bệnh tim, đột quỵ và ung thư vào năm 2024.

Về chế độ đãi ngộ, Bộ trưởng Y tế Indonesia khẳng định sẽ hợp tác chặt chẽ với Bộ Tài chính và chính quyền các địa phương để đảm bảo tiền lương của các bác sĩ được trả đầy đủ.

Trải qua đại dịch Covid-19, hệ thống y tế Indonesia phục vụ hơn 273 triệu dân đã có lúc quá tải, kiệt quệ và trên bờ vực sụp đổ. Với những nỗ lực hiện nay, Indonesia hy vọng ngành y tế sớm hồi sinh, trong đó vấn đề thiếu hụt bác sĩ chuyên khoa sẽ được cải thiện nhằm mang lại cơ hội sống cho nhiều bệnh nhân mắc các bệnh gây tử vong hàng đầu ở nước này như: bệnh tim, đột quỵ, ung thư…/.