Những sự thật về trứng (noãn), phôi người và IVF?

- Mỗi tháng phụ nữ đều có phóng noãn (rụng trứng) nhưng cơ hội có thai và sinh em bé mỗi tháng của một cặp vợ chồng bình thường trung bình chỉ vào khoảng 20-25%, do nhiều lý do. Loài người thuộc nhóm có khả năng sinh sản thấp.

- Càng lớn tuổi tỉ lệ noãn bị bất thường càng cao. Ở những phụ nữ sinh sản bình thường trên 40 tuổi, đa số trứng và phôi là bất thường. Chủ yếu do số lượng và chất lượng noãn ở buồng trứng giảm dần theo thời gian.

- Ở phụ nữ bị hiếm muộn, tỉ lệ noãn bất thường có khuynh hướng cao hơn người bình thường.

- Hàng tháng khi đi siêu âm, ở đa số phụ nữ, trên siêu âm đều thấy một hay vài nang nhỏ trên buồng trứng. Các nang này chưa chắc là nang có trứng bên trong (nang noãn). Nếu nang có trứng bên trong thì cũng không thể thấy được trên siêu âm. Trứng chỉ nhìn thấy được dưới kính hiển vi vì kích thước rất nhỏ. Ngay cả nhìn dưới kính hiển vi phóng đại vài trăm lần, cũng khó nói chính xác chất lượng trứng. Do đó, trên thực tế, không thể nhìn trên siêu âm và kết luận là "trứng tốt"! Cái này nhiều BS giải thích chưa chính xác.

- Trong IVF, chỉ có khoảng 60-70% trứng trưởng thành sẽ tạo thành phôi. Khoảng 95% noãn thụ tinh với tinh trùng sau đó sẽ phát triển thành phôi ngày 2; 70-80% noãn thụ tinh sẽ phát triển đến phôi ngày 3; khoảng 50% noãn thụ tinh sẽ phát triển đến phôi ngày 5. Nghĩa là nếu nuôi cấy càng kéo dài, số phôi còn lại càng thấp. Ví dụ: Nếu chọc hút lấy được 10 trứng trưởng thành thì số phôi trung bình có được khi nuôi cấy đến ngày 2 là 6 phôi; đến ngày 3 là 4-5 phôi, đến ngày 5 là 2-3 phôi. Đây là ước tính trung bình, mỗi trường hợp có thể khác.

- Càng nuôi cấy kéo dài, số phôi sẽ giảm dần, do số phôi yếu/kém sẽ ngưng phát triển và bị loại bỏ. Tuy nhiên, số phôi còn lại thường có chất lượng tốt hơn do đã được chọn lọc. Bản thân việc nuôi cấy kéo dài không làm phôi tốt lên được.

- Khả năng làm tổ của một phôi, nghĩa là khả năng có thai của một phôi khi cấy vào tử cung là khoảng 15-20% với phôi ngày 2; khoảng 20-25% với phôi ngày 3; 30-35% nếu là phôi ngày 5.

- Gần đây, các số liệu thông kê từ nhiều trung tâm trên thế giới và một số trung tâm IVF ở VN cho thấy kết quả chuyển phôi sau đông lạnh-rã đông có tỉ lệ có thai tương đương hoặc tốt hơn chuyển phôi tươi (chuyển ngay sau IVF, không trữ lạnh). Do đó, nếu điều kiện không thuận lợi cho chuyển phôi tươi, các BS thường tư vấn đông lạnh phôi và chuyển phôi sau đó, khi thuận lợi hơn.

- Với điều kiện Việt Nam hiện nay, nên chuyển 2-3 phôi ngày 2, 2 phôi ngày 3 hoặc 1-2 phôi ngày 5 (chất lượng phôi từ trung bình trở lên).

- Tỉ lệ có thai lâm sàng (siêu âm thấy thai) sau khi chuyển phôi trung bình là khoảng 30-40%, có thể cao hơn nếu phụ nữ trẻ tuổi, trung tâm IVF "chất lượng". Nếu một cặp vợ chồng khi làm IVF có được 4-5 phôi ngày 2-3, các phôi này có chất lượng khá trở lên, có thể có được 2 lần chuyển phôi và tổng cơ hội có thai của một lần làm IVF là từ 50-60%.

- Tỉ lệ có thai có xu hướng giảm rõ rệt theo tuổi của người phụ nữ, đặc biệt sau 35 tuổi.

- Khả năng sẩy thai sớm sau khi có thai IVF trung bình vào khoảng 15%.

ThS.BS. Hồ Mạnh Tường, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Di truyền và sức khỏe sinh sản (CGRH), Khoa Y, Đại học quốc gia TP.HCM; Tổng thư ký Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TP.HCM(HOSREM).