Các yếu tố liên quan và những nguy cơ tiềm ẩn đột quỵ

Những năm gần đây, nước ta ghi nhận một số trường hợp bất ngờ bị ngã quỵ, bất tỉnh, đột quỵ, tử vong khi chạy bộ. Các chuyên gia nhận định, những ca bệnh này chủ yếu có vấn đề về huyết áp, bệnh lý tim mạch.

Theo bác sĩ Nguyễn Trọng Thủy - Trung tâm Y học Thể thao Starsmec, cựu bác sĩ Đội tuyển Quốc gia và U23 Việt Nam, đột quỵ là một căn bệnh có thể xảy ra đột ngột, gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ thần kinh, thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Mặc dù đột quỵ thường được liên kết với các yếu tố nguy cơ như cao huyết áp, bệnh tim, tiểu đường và thiếu hoạt động thể chất, nhưng những người tham gia các hoạt động thể thao như chạy bộ vẫn có thể gặp phải tình trạng này.

Lý giải về cơ chế gây đột quỵ khi chạy bộ, bác sĩ Nguyễn Trọng Thủy cho biết, đột quỵ là tình trạng thiếu máu cục bộ hoặc đột quỵ xuất huyết xảy ra khi nguồn cung cấp máu đến não bị gián đoạn. Trong đó, đột quỵ do thiếu máu não cục bộ chiếm khoảng 80% và đột quỵ xuất huyết chiếm khoảng 20%. Trong đột quỵ thiếu máu não cục bộ, các cục máu đông hoặc huyết khối gây tắc nghẽn mạch máu não, ngừng cung cấp ô xy và dưỡng chất cho các tế bào não, dẫn đến tổn thương.

Chạy bộ là một hoạt động thể thao phổ biến và tốt cho sức khỏe, nhưng cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ đối với những người có các yếu tố nguy cơ đột quỵ chưa được kiểm soát. “Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ chính của đột quỵ. Khi huyết áp tăng cao, nó tạo áp lực lên thành mạch máu, gây tổn thương mạch và có thể dẫn đến hình thành huyết khối hoặc vỡ mạch, làm tăng nguy cơ đột quỵ. Trong khi chạy bộ, huyết áp có thể tăng tạm thời, đặc biệt ở những người chưa kiểm soát tốt huyết áp hoặc có huyết áp cao mãn tính”, bác sĩ Thủy cho hay.

Các bệnh lý liên quan đến tim mạch như rung nhĩ, nhồi máu cơ tim, viêm nội tâm mạc hoặc các bệnh lý về van tim làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, có thể di chuyển lên não và gây tắc nghẽn mạch máu. Những người bị bệnh tim nếu không điều trị hoặc kiểm soát tốt sẽ dễ gặp phải đột quỵ trong quá trình vận động mạnh. Ngoài ra, yếu tố căng thẳng, mệt mỏi, sử dụng các chất kích thích cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ khi chạy bộ. “Căng thẳng kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm tăng nhịp tim và huyết áp, điều này có thể dẫn đến việc mạch máu bị nén hoặc vỡ, đặc biệt ở những người có tiền sử bệnh lý mạch máu. Việc sử dụng các chất kích thích như caffeine hoặc thuốc có thể làm tăng huyết áp tạm thời và tăng nguy cơ đột quỵ. Chất kích thích làm gia tăng nhịp tim và làm mạch máu co lại, khiến tim và mạch máu phải làm việc nhiều hơn”, bác sĩ Thủy lưu ý thêm.

Cách phòng ngừa đột quỵ khi chạy bộ

Khi chạy bộ, cơ thể cần tăng cường lưu thông máu để cung cấp oxy và dưỡng chất cho cơ bắp. Tuy nhiên, nếu hệ tuần hoàn đang gặp vấn đề (như mảng xơ vữa động mạch hoặc hẹp động mạch cảnh), quá trình lưu thông máu có thể bị gián đoạn hoặc giảm sút, dẫn đến thiếu máu cục bộ tại các khu vực của não. Theo bác sĩ Thủy, đột quỵ khi chạy bộ có thể xảy ra nếu một cục máu đông hình thành trong động mạch cảnh hoặc động mạch lớn, sau đó di chuyển lên não, gây tắc nghẽn mạch máu. Nếu tình trạng thiếu máu cục bộ kéo dài, các tế bào não sẽ bị tổn thương và chết, gây ra các hậu quả nghiêm trọng.

Bác sĩ Nguyễn Trọng Thuỷ chỉ ra triệu chứng đột quỵ phổ biến có thể xuất hiện đột ngột khi đang chạy, bao gồm: Tê hoặc yếu một bên cơ thể (thường là mặt, tay hoặc chân); mất khả năng nói hoặc khó nói; lú lẫn hoặc mất phương hướng; rối loạn thị giác ở một hoặc cả hai mắt; chóng mặt hoặc mất thăng bằng; đau đầu dữ dội và đột ngột.

Do vậy, để giảm nguy cơ đột quỵ khi tham gia chạy bộ, cần chú ý đến những yếu tố nguy cơ của bản thân và thực hiện các biện pháp phòng ngừa như: Kiểm soát huyết áp và các bệnh nền. Việc giảm huyết áp, kiểm soát bệnh tiểu đường, rối loạn lipid máu và bệnh tim là những bước đầu tiên quan trọng để ngăn ngừa đột quỵ. Kiểm tra sức khỏe định kỳ và tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ là rất quan trọng.

Hiện phong trào chạy bộ đang phát triển mạnh mẽ với nhiều giải chạy được tổ chức liên tục, thu hút nhiều người tham gia. Nghiên cứu từ National Institutes of Health cho thấy, chạy nhẹ trong khoảng 20 - 30 phút có thể tăng cường sức khỏe tim mạch, giảm căng thẳng và cải thiện sự tập trung, đặc biệt là sau những giờ làm việc căng thẳng. Tuy nhiên, nhiều vận động viên cũng thường xuyên gặp vấn đề sức khỏe, thậm chí tử vong trên đường chạy. Bác sĩ Nguyễn Trọng Thuỷ khuyến cáo, để giảm thiểu những sự cố đáng tiếc trong quá trình chạy và tập luyện, cần đặt an toàn lên hàng đầu. Khi bắt đầu chạy bộ, hãy từ từ để cơ thể có thời gian làm quen với cường độ tập luyện. Tránh việc tập luyện quá sức hoặc đột ngột thay đổi cường độ. Đảm bảo cơ thể có đủ thời gian nghỉ ngơi giữa các buổi chạy bộ. Nếu cảm thấy mệt mỏi hoặc bị căng thẳng, hãy dừng lại và nghỉ ngơi. Ngoài ra, cần lưu ý chế độ ăn uống lành mạnh, bởi dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tim mạch. Nên có chế độ ăn cân đối, giàu rau quả và thực phẩm ít chất béo bão hòa.

Báo động xu hướng gia tăng đột quỵ ở người trẻ

VOV.VN - Trung bình mỗi tháng, Khoa đột quỵ não - viện Thần kinh (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) tiếp nhận từ 200-300 ca bệnh đột quỵ, trong đó có khoảng 15-20% bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi.