Biến chứng nguy hiểm của viêm VA - áp xe thành sau họng

Áp xe sau họng là tình trạng tụ mủ ở phía sau họng, trước các cân trước sống, thường là biến chứng của viên VA ở trẻ dưới 8 tuổi. Một số trường hợp áp xe thành sau họng ở người lớn bắt nguồn từ chấn thương vùng họng hay lao cột sống cổ.

Áp xe sau họng là một bệnh không phổ biến nhưng có khả năng đe dọa tính mạng, chiếm tỷ lệ cao nhất trong bệnh lý các bệnh gây tử vong ở trẻ dưới 2 tuổi. Khi áp xe thành sau họng phát triển về kích thước, có thể dẫn đến tắc nghẽn đường hô hấp trên và gây ngạt rồi tử vong.

Triệu chứng

Áp xe thành sau họng chính là hóa mủ hạch Gillet ở khoang sau họng. Khoang sau họng kéo dài từ nền sọ đến trung thất sau và được bao bọc cân trước sống và cân họng. Khoang sau họng chứa các chuỗi hạch bạch huyết dẫn lưu qua vòm họng. Những chuỗi hạch bạch huyết này chỉ có ở trẻ nhỏ, và teo dần sau 8 tuổi.

Biểu hiện lâm sàng điển hình là ở trẻ dưới 8 tuổi, đặc biệt dưới 2 tuổi. Sau viêm VA khoảng 2 tuần xuất hiện các triệu chứng:

- Sốt cao (thường trên 39 độ), môi khô lưỡi bẩn, mặt hốc hác, da xanh

- Nuốt đau và tăng tiết nước bọt, nước bọt rất hôi, trẻ nhỏ bỏ bú, quấy khóc

- Thay đổi giọng nói, tiếng khóc: cảm giác như cổ họng bị tắc

- Cứng hàm

- Sưng cổ, hạch cổ

- Đau ngực (lan rộng trung thất)

- Suy hô hấp (thở rít, thở nhanh, co rút).

Bác sĩ thăm khám sẽ thấy, ở giai đoạn đầu, ban đỏ họng ở mức độ nhẹ đến trung bình và bệnh nhân không ăn được đồ cứng. Khi bệnh tiến triển, ban đỏ và sưng tấy ở họng sẽ ngày càng rõ hơn, bệnh nhân không nuốt được nước bọt. Cổ người bệnh luôn có xu hướng gập lại (để giảm đau)

Khám cận lâm sàng, công thức máu cho thấy số lượng bạch cầu lớn hơn 12.000 ở 91% số người bệnh. Cấy máu với cả máu hiếu khí và kỵ khí. Chụp X quang cổ nghiêng thường được lựa chọn trong đánh giá ban đầu nghi ngờ áp xe sau họng, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Kết quả sẽ cho thấy thấy tăng độ dày của phần mềm thành sau họng, nếu trên 10 mm ở C6 cho thấy có ổ áp xe.

CT cổ có tiêm thuốc cản quang là phương pháp hình ảnh chính xác nhất để đánh giá bệnh nhân bị áp xe sau họng. Thông thường bác sĩ lâm sàng được đào tạo về quản lý đường thở khẩn cấp sẽ có mặt trong khi chụp CT vì bệnh nhân có thể cần phẫu thuật đường thở khẩn cấp nếu xảy ra tắc nghẽn đường hô hấp trên.

Siêu âm được ưa chuộng với trẻ em hơn vì nó không liên quan đến bức xạ. Siêu âm có thể giúp xác định kích thước và vị trí của áp xe.

Xử trí thế nào?

Cần nhập viện ngay khi nghi ngờ áp xe thành sau họng. Đây là bệnh cấp cứu, diễn biến nhanh nên cần được hội chẩn chuyên gia ngay từ đầu để có hướng điều trị tích cực.