Tăng cường phân cấp, siết chặt kỷ luật tài chính và ưu tiên chuyển đổi số

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài Chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, dự thảo Luật đã có nhiều sửa đổi toàn diện, mang tính hệ thống. Nội dung sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước lần này bao gồm 13 nhóm vấn đề lớn và 14 nội dung bổ sung mới, thể hiện sự cập nhật và đồng bộ với các luật liên quan như Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), Luật Quản lý nợ công.

Cụ thể, điều chỉnh mức bố trí dự phòng NSNN từ 2% lên tối đa 5%, bổ sung nhiệm vụ chi từ nguồn dự phòng như: chi cho dự trữ quốc gia, đối ngoại đột xuất, cấp bách, chia sẻ phần giảm doanh thu trong các dự án PPP.

Bổ sung các nhiệm vụ chi được bố trí từ cả chi đầu tư công và chi thường xuyên, bao gồm: công tác bồi thường, tái định cư, giải phóng mặt bằng, chi phí chuẩn bị, lập, thẩm định, phê duyệt dự án ODA và các chi phí quy hoạch.

Rút gọn nhóm địa phương theo mức dư nợ vay từ 3 xuống 2 nhóm và quy định nâng mức dư nợ vay so với hiện hành, giúp tăng khả năng huy động vốn cho đầu tư phát triển. Quy định thời hạn hoàn trả tạm ứng cho Quỹ dự trữ tài chính trong vòng 12 tháng, tránh tình trạng kéo dài gây mất cân đối ngân sách.

Về cơ chế công khai, dự thảo luật bổ sung đối tượng công khai ngân sách đối với các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, đồng thời mở rộng hình thức công khai trên cổng thông tin điện tử và mạng xã hộiphù hợp với xu thế chuyển đổi số.

Đáng chú ý, luật cũng bổ sung trách nhiệm lập dự toán và giải trình của đơn vị sử dụng ngân sách, yêu cầu chịu trách nhiệm về số liệu, hồ sơ đã báo cáo, từ cấp đơn vị sử dụng đến cấp dự toán I, cơ quan tài chính cùng cấp.

Một điểm nổi bật nữa là việc bổ sung nguyên tắc ưu tiên bố trí ngân sách cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thể hiện rõ định hướng chiến lược trong giai đoạn phát triển mới;

Dự thảo Luật sửa đổi theo hướng tăng phân cấp, phân quyền cho địa phương nhưng đi đôi với việc làm rõ trách nhiệm giải trình. Quyền hạn được mở rộng cho Thủ tướng Chính phủ trong việc giao dự toán chi tiết, sử dụng dự phòng NSTW, điều chỉnh ngân sách trong tình huống cấp thiết. Đồng thời, HĐND cấp tỉnh được giao quyền phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách địa phương.

Đáng chú ý, quy định cho phép địa phương vay vượt mức dư nợ trong trường hợp thực hiện các dự án trọng điểm nếu được Quốc hội phê duyệt cho thấy cách tiếp cận cởi mở nhưng có kiểm soát trong sử dụng nguồn lực công.

E ngại về tính linh hoạt trong phân bổ ngân sách

Thẩm tra, đại biểu Phan Văn Mãi, đại diện Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành với việc mở rộng phạm vi chi từ nguồn dự phòng, bao gồm cả chi cho đối ngoại cấp bách và chia sẻ rủi ro với các dự án PPP. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc tăng mức dự phòng lên tối đa 5% là chưa phù hợp, đề nghị giữ như quy định của Luật NSNN hiện hành do e ngại làm giảm tính linh hoạt trong phân bổ ngân sách.

Về vấn đề phân cấp nguồn thu giữa NSTW và NSĐP, đa số ý kiến đồng tình với việc thay đổi phương thức phân chia thu, giao HĐND tỉnh quyết định giữa các cấp chính quyền địa phương. Tuy vậy, cũng có đại biểu cho rằng cần có thời gian đánh giá tác động toàn diện, nhất là trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.

Một điểm còn nhiều tranh luận là đề xuất giao Chính phủ quyền điều chỉnh dự toán ngân sách giữa các bộ, ngành, địa phương. Đa số ý kiến không đồng tình, cho rằng điều này có thể dẫn đến xung đột thẩm quyền với Quốc hội với vai trò là cơ quan giữ vai trò tối cao theo Hiến pháp. Một số đại biểu đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành, đồng thời quy định rõ cơ chế báo cáo, giám sát trong những trường hợp cấp bách, nhằm bảo đảm tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Luật sửa đổi lần này đã cắt giảm đáng kể thủ tục hành chính trong các khâu từ xây dựng, chấp hành đến quyết toán ngân sách, đồng thời nâng cao vai trò tự chủ của địa phương và thủ trưởng đơn vị dự toán. Một số nội dung cụ thể như bỏ quy định số kiểm tra, bỏ quy trình thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính cấp trên, hay đơn giản hóa lập dự toán lĩnh vực khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo… được đánh giá là thiết thực, giảm gánh nặng thủ tục, tăng hiệu quả sử dụng NSNN.

Đồng thời thể hiện nỗ lực lớn trong việc thể chế hóa tinh thần Nghị quyết Trung ương, tiếp cận quản trị ngân sách hiện đại, và tăng cường phân quyền tài khóa. Tuy nhiên, quá trình hoàn thiện vẫn cần sự cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm sự hài hòa giữa linh hoạt và kỷ cương, giữa phân cấp và giám sát chặt chẽ, nhằm tạo dựng hệ thống quản lý ngân sách nhà nước minh bạch, hiệu quả, bền vững.

Sửa luật Ngân sách Nhà nước: Tăng quyền tự chủ cho các địa phương

VOV.VN - Dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) hướng tới việc đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Cụ thể là tăng cường vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương, tạo điều kiện cho ngân sách địa phương có tính tự chủ, chủ động.