Thảo luận tại kỳ họp Quốc hội ngày 12/6, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại về nhiều vấn đề quan trọng, từ thể chế pháp lý, cơ chế vận hành, tính thực tiễn, năng lực điều hành đến việc cần thiết phải cân nhắc kỹ mô hình triển khai.

Thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế là xu hướng tất yếu

Các đại biểu Quốc hội đều thống nhất rằng việc thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế (TTTCQT) là xu hướng tất yếu nếu Việt Nam muốn trở thành trung tâm kinh tế, tài chính của khu vực. Trong bối cảnh các quốc gia trong khu vực như Singapore, Thái Lan, Malaysia đã có những bước tiến mạnh mẽ trong phát triển thị trường tài chính, Việt Nam cần có chiến lược đột phá để không bị tụt lại phía sau.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đánh giá, một cơ hội vượt trội đang mở ra cho Việt Nam trong quá trình xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế, đó là khả năng đi trước về thể chế trong lĩnh vực tài chính số, tài sản số và công nghệ tài chính (fintech). Việt Nam đang có điều kiện thuận lợi để xây dựng từ đầu một hệ sinh thái hiện đại, gắn với các xu hướng công nghệ mới nhất trong giao dịch tài chính toàn cầu. Đồng thời Việt Nam có nền tảng hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông phát triển mạnh và sở hữu lực lượng lao động trẻ, có tiềm năng cao trong các lĩnh vực lập trình, phân tích dữ liệu, an toàn an ninh mạng.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) cho biết, theo Báo cáo Chỉ số Trung tâm Tài chính Toàn cầu (Global Financial Centres Index - GFCI),  TP. Hồ Chí Minh được xếp ở vị trí thứ 98/119, với tổng điểm 654. So với các trung tâm khác trong khu vực, như San Hepta xếp thứ 97, hay một số trung tâm khác xếp thứ 96, thì TP.HCM đang có vị trí tiệm cận nhưng vẫn còn khoảng cách cần phải thu hẹp. Tuy xếp hạng còn thấp, nhưng đây là tín hiệu tích cực, cho thấy chúng ta có cơ sở để phát triển nếu có chính sách đúng đắn.

“Nếu Quốc hội thông qua nghị quyết lần này với tinh thần quyết liệt, hành động cụ thể và tạo ra cơ chế đột phá, tôi tin rằng TP.HCM hoàn toàn có khả năng cải thiện thứ hạng, vươn lên trở thành một trung tâm tài chính mạnh trong khu vực”, đại biểu Ngân nhấn mạnh.

Mặc dù đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra trong việc xây dựng dự thảo Nghị quyết về Trung tâm Tài chính Quốc tế, nhưng để nghị quyết này thực sự trở thành động lực mạnh mẽ trong việc thu hút dòng vốn quốc tế, nhân tài và công nghệ cao, nhiều ĐBQH cho rằng cần tiếp tục làm rõ một số nội dung quan trọng.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) cho rằng, Trung tâm tài chính quốc tế là “cuộc chơi lớn”, dành cho nhà đầu tư quốc tế với tiềm lực mạnh và yêu cầu rất cao về môi trường pháp lý, hạ tầng, công nghệ và nhân lực. Trong khi đó, các điều kiện hiện tại của Việt Nam từ logistics, an ninh, nhân lực đến năng lực điều hành vẫn còn hạn chế.

Ở khía cạnh khác, đại biểu Phan Đức Hiếu (đoàn Thái Bình) băn khoăn về thiết chế trọng tài: “Trọng tài là thiết chế kinh tế dân sự, không nên đặt ngang hàng hay ‘trực thuộc’ tòa án như trong dự thảo. Việc đưa thiết chế trọng tài vào trực thuộc TTTCQT là sai bản chất, vì trọng tài vốn mang tính phi lãnh thổ, phi địa lý và hoàn toàn độc lập”.

Ông cũng cảnh báo việc hạn chế ưu đãi chỉ dành cho trung tâm trọng tài trực thuộc TTTCQT là không hợp lý, có thể gây bất lợi cho các trung tâm trọng tài thương mại Việt Nam hiện có, đồng thời hạn chế quyền tự do lựa chọn của doanh nghiệp.

“Đây là cuộc chơi thật không thể là mô hình thử nghiệm”

Đại biểu Nguyễn Văn Thân thẳng thắn: “Liệu có cần thiết phải xây dựng hai trung tâm tài chính quốc tế cùng lúc hay không khi mà thực tế cho thấy nhiều mô hình trung tâm tài chính trên thế giới đã thất bại vì thiếu điều kiện nền tảng. Và đã là nghị quyết thì phải dứt khoát, rõ ràng, chứ không thể mường tượng hay nửa vời. Nếu Quốc hội đã ra nghị quyết thì đó phải là sự khẳng định về một chủ trương lớn, có tính định hướng và cam kết triển khai thực chất chứ không phải thử nghiệm hay đánh cược.

Vì thế, nên bắt đầu từ một địa điểm có điều kiện thuận lợi nhất, làm thật tốt, có kết quả rõ ràng, rồi mới mở rộng. Làm từng bước như vậy sẽ thận trọng, hiệu quả và an toàn hơn. Đây là vấn đề chuyên môn cao, không thể chỉ dựa vào nguồn lực hiện có. Ngay cả ở các quốc gia phát triển, việc mời tư vấn, chuyên gia quốc tế vào khảo sát, xây dựng mô hình điều hành là điều rất phổ biến và cần thiết. Việt Nam cũng nên tiếp cận theo hướng đó nếu muốn thành công.

Đại biểu Trần Văn Cường đề xuất: “Trung tâm tài chính quốc tế của chúng ta xây dựng sau thì phải có hệ thống pháp luật thông thoáng, mang tính quốc tế ít nhất phải như Dubai (UAE) hay Astana (Kazakhstan). Vì vậy nên ủng hộ quy định cho phép các bên tham gia giao dịch tự do lựa chọn pháp luật nước ngoài, và khẳng định rằng “quy định nội bộ tại trung tâm có thể khác với luật hiện hành, nhưng chỉ áp dụng trong phạm vi trung tâm và không ảnh hưởng đến phần còn lại của đất nước”. Theo đó, các quy định này nên do Cơ quan điều hành TTTCQT trình Thủ tướng ban hành, thay vì phải thông qua Quốc hội hay Ủy ban Thường vụ Quốc hội như các quy phạm pháp luật thông thường.

Đại biểu Phan Đức Hiếu đề xuất: “Giữ ưu đãi tại Khoản 3 là cần thiết, nhưng không nên giới hạn đối tượng được hưởng chỉ trong phạm vi một trung tâm trọng tài thuộc Trung tâm Tài chính Quốc tế. Mở rộng ưu đãi này cho tất cả các trung tâm trọng tài  trong nước và quốc tế  đáp ứng đủ điều kiện hoạt động, nhằm tôn trọng quyền lựa chọn của các bên tranh chấp và nâng cao sức cạnh tranh của hệ thống trọng tài tại Việt Nam. Ngoài ra, có thể  bổ sung thiết chế hòa giải thương mại một xu hướng đang được quốc tế khuyến khích, và tại Việt Nam cũng đã có các trung tâm hoạt động thực tế.

Trung tâm tài chính quốc tế - bước đột phá chiến lược trong kỷ nguyên số

VOV.VN - Phát biểu tại Quốc hội, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ cho biết: “Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) đưa Việt Nam trở thành cửa ngõ tài chính quan trọng, đón đầu dòng vốn quốc tế và tận dụng cơ hội từ xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu”.