Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: Việt Nam không xuất khẩu đất hiếm

Chiều 4/6, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà giải trình trước Quốc hội, làm rõ chất vấn của các đại biểu với nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tài nguyên và môi trường.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết, tại phiên chất vấn sáng 4/6, các Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã có những câu trả lời rõ ràng, sát vấn đề. 

Phiên chất vấn có 45 đại biểu nêu chất vấn, tập trung vào các nhóm vấn đề về khoáng sản, đất hiếm, vật liệu san lấp; trong lĩnh vực tài nguyên môi trường tập trung vào ô nhiễm sông, quản lý chất thải rắn…; vấn đề tài nguyên nước liên quan đến an ninh nguồn nước, hạn hán, xâm ngập mặn; vấn đề khai thác bảo vệ tài nguyên biển…

Về vấn đề vật liệu xây dựng, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ, trước đây đã quy định phân cấp về địa phương, tuy nhiên, còn một số vướng mắc về quy trình, thủ tục nên đã làm chậm trễ quá trình này. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tích cực chỉ đạo, đã được Quốc hội xem xét, khoáng sản hiện tại sẽ phân thành 4 loại nhóm, trong đó nhóm vật liệu xây dựng thông thường sẽ được đơn giản hóa các thủ tục, tiếp tục thực hiện phân cấp triệt để.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nêu rõ, từ nay đến khi Luật Khoáng sản có hiệu lực, Quốc hội cần ban hành các Nghị quyết cho phép các cơ chế đặc thù trong đó liên quan đến gia hạn, nâng công suất các mỏ khai thác, đơn giản hóa các thủ tục. 

“Các vấn đề này đang được triển khai khá tốt, đặc biệt là đối với các giải pháp cho các vùng rất khó khăn về vật liệu xây dựng như Đồng bằng sông Cửu Long. Tại đây, Thủ tướng đã có 2 lần đến làm việc, bất cập hiện nay ở vùng này là xác định trữ lượng, công suất và nhu cầu của tiến độ khai thác. Để giải quyết khó khăn này chúng ta đã có dự báo chính xác về tiến độ, công suất có thể cung cấp để xác định nhu cầu cần phải cung cấp”, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết.

Cũng theo Phó Thủ tướng, hiện nay Bộ Giao thông Vận tải đã nghiên cứu đánh giá thử nghiệm về nguồn cát nhiễm mặn và ban hành các hướng dẫn tiêu chuẩn kỹ thuật về công nghệ khai thác, công nghệ san lấp, đánh giá tính chất cơ lý, sức bền vật liệu, tính ảnh hưởng môi trường. 

“Âm nền K95 - không đắp quá và kết hợp vật liệu địa nhiệt, thì chúng ta cô lập toàn bộ cát biển trong quá trình san lấp. Điều này đã kiểm soát được môi trường, ảnh hưởng không đáng kể đến môi trường. Cát biển chúng ta sẽ có những bước nữa, cần phải đánh giá, nghiên cứu thử nghiệm đối với từng khu vực khai thác, từng công trình”, Phó Thủ tướng nói.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết, Chính phủ cũng đã có các mục tiêu giải pháp đối với các cảng, biển nội thủy và các sông ngòi, tuyến kênh, rạch, sẽ giao cho các địa phương đánh giá, điều tra và khai thác, thực hiện thông tuyến, tận dụng nguồn vật liệu cát này: “Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo bổ sung các nguồn cát, trong đó có việc nghiên cứu và sử dụng đá xay, nhập vật liệu cát ở nước bạn. Như vậy, với nhiều giải pháp đồng bộ, trong thời gian tới, vấn đề nguyên vật liệu cát cho các dự án sẽ được giải quyết tốt”.

Liên quan đến vấn đề đất hiếm, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho biết, tổng lượng đất hiếm ở Việt Nam chiếm 18% trên thế giới. Thực tế thị trường đất hiếm hiện nay tăng khoảng 4%/năm kể từ năm 2014 đến nay do các nhu cầu sử dụng trong các lĩnh vực pin, nam châm, xe điện, ứng dụng vũ trụ. 

“Tuy nhiên, đây cũng là thị trường hết sức phức tạp, chủ yếu do các nước lớn đang điều hành thị trường này. Do đó, việc khai thác đất hiếm này đã được Chính phủ chỉ đạo sát sao. Theo đó, đã có dự án điều tra, đánh giá trữ lượng các loại đất hiếm, xác định nguyên tắc dựa vào cung cầu của thị trường để khai thác; đáp ứng được công nghệ tuyển chọn, không xuất khẩu đất hiếm thô”, Phó Thủ tướng nói.

Vấn đề quản lý chất thải rắn, chất thải nguy hại, Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng, Luật Bảo vệ môi trường 2020 là hết sức toàn diện, đầy đủ và cụ thể. 

Từ 1/1/2025 đòi hỏi có sự chuẩn bị thật kỹ nhận thức của toàn dân và trách nhiệm của các cơ quan quản lý, đặc biệt là địa phương về xác định chuyển rác thành tài nguyên, xây dựng kinh tế tuần hoàn, tuyệt đối không sử dụng phương án chôn lấp rác. Vấn đề phân loại, tái sử dụng, biến rác thành năng lượng là giải pháp hữu hiệu.

“Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành đơn giá, định mức và chúng ta hoàn toàn có thể lựa chọn công nghệ, đơn giá tốt nhất để thực hiện việc này. Bài toán ở đây là để từng người dân phân loại rác, tại nguồn rác được phân loại ngay từ đầu, thì khâu xử lý sẽ đơn giản hơn. Và lộ trình của chúng ta là xử lý các bãi rác chôn lấp bấy lâu nay trên cơ sở công - tư, phân loại, kết hợp bằng công nghệ phù hợp”, Phó Thủ tướng nói.

Đề cập chất thải y tế, Phó Thủ tướng cho rằng, luật đã quy định, Nghị định của Chính phủ và Thông tư của Bộ Y tế đã quy định về tiêu chí cơ sở y tế xanh, sạch, thân thiện với môi trường. Vấn đề này có 3 lưu ý, gồm quy chuẩn với thiết bị liên quan lò đốt, thiết bị xử lý ô nhiễm theo hình thức không đốt và xử lý nước thải.

Phó Thủ tướng cho rằng, 3 quy chuẩn này phải nghiên cứu sát với cơ sở cấp xã và sát với cơ chế tài chính để các cơ sở y tế cấp xã có cơ chế tài chính triển khai.

Bên cạnh đó, việc thu gom, vận chuyển, xử lý thế nào đã quy định cho chính quyền cấp tỉnh kiểm tra, giám sát thực hiện. Đặc biệt, khi xử lý các thành phần dịch bệnh, không khuyến khích các cơ sở nhỏ xử lý tại chỗ mà chỉ xử lý sơ bộ, sau đó chuyển đến nơi xử lý tập trung.