Dâng sao giải hạn, đốt vàng mã ở chùa: Minh triết hay mù quáng?
VOV.VN - Luôn có những kiến giải khác nhau về niềm tin. Tôi tự chia thành niềm tin minh triết và niềm tin mù quáng từ những câu chuyện tâm linh của người Việt.
Người Việt có tục đi lễ đầu năm, từ lâu đã trở thành văn hóa. Nhưng kèm theo đó là những câu chuyện muôn hình vạn trạng, đi đâu cầu gì, dâng cúng ra sao, tỏ tâm lòng thành thế nào?
Những khung cảnh mù mịt của khói hương, vàng mã. Những lời cầu khấn sụt sùi, những cái vái "như bổ củi". Những dòng người đông đúc dâng sao giải hạn. Tất cả đã thành câu chuyện... muôn năm cũ. Năm nào cũng thấy, năm nào cũng có. Trên báo chí, cũng là một đề tài cũ.
Người dân đốt vàng mã. Ảnh: Thanh Bình |
Hàng nghìn người dâng sao giải hạn ở chùa Phúc Khánh, Hà Nội. Ảnh: Quang Trung |
Nhưng có một ý cũng đáng bàn. Đó là khi người dân có nhu cầu, nhà chùa có nên khước từ không? Sẽ mất bao lâu giảng giải cho người dân hiểu đúng chánh pháp? Liệu có ai bỏ chùa khi chùa không còn cầu cúng?
Phật giáo Đại thừa vốn dung nạp nhiều truyền thống văn hóa và tín ngưỡng. Thế nên, mới có "tiền Phật hậu Mẫu" hay Phật giáo Tứ pháp mà khởi thủy ở Bắc Ninh.
Tới đây, câu chuyện về niềm tin thời hiện đại nên được chuyển sang hướng mà cách đây 2 năm tôi từng đặt vấn đề với giáo sư Vũ Thế Ngọc - tác giả "Trà Kinh" về việc người Việt nhìn chung nhiều đời nay, tiếp cận đạo Phật ở bề rộng mà chưa thực chú trọng bề sâu.
Vì không chú trọng bề sâu nên dù những ngôi chùa khang trang được xây dựng ở nhiều nơi, tâm thế của một bộ phận người dân đi chùa vẫn giữ nguyên như cũ. Tôi lại nhớ đến lời dạy minh triết của Đệ tam Pháp chủ - Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ "Chùa to, cảnh lớn...dù sao cũng chỉ là phương tiện".
Nhưng có thể, nhiều người lại không nhận biết được giá trị phương tiện ấy. Chùa này thiêng, chùa kia không thiêng? Đi chùa nào được nhỉ? Một tâm lý không khó bắt gặp.
Qua cổng Tam Quan cửa thiền, sự cầu khấn vẫn là phổ biến. Nguyện cầu, tôi nghĩ là một nét đẹp, nhưng cầu gì lại là một nét nghĩa khác. Cầu đủ thứ trên đời, buôn may bán đắt, tình duyên, quan lộ. Không biết Phật là ai, chẳng hay tướng tốt, vẻ đẹp của ngài, coi Phật như thánh, như thần. Cài tiền vào tay tượng, uống rượu, ăn thịt ngay trước cổng chùa. Cãi vã, lời qua tiếng lại, bớt một thêm hai, mua bán ngã giá thịt chúng sinh ngay trên đất Phật. Đó lại là vô minh, tức u mê, không hiểu Tứ Diệu Đế, Tam Bảo, không hiểu nguyên lý của Nghiệp.
Đặt tiền lẻ khi đi lễ đền, chùa: Rẻ rúng hay vô lễ với Thần Phật?
Như tôi, bằng hiểu biết hạn hẹp của mình, không thể lý giải được tất cả những điều như vậy, rằng tại sao người ta vừa lễ Phật vẻ như đầy tôn kính sau đó lại có thể cài tiền lẻ vào tay, chân tượng như một sự dấm dúi, một sự hối lộ.
Tôi không sính ngoại, nhưng như lẽ tự nhiên, tôi từng có thắc mắc với giáo sư Vũ Thế Ngọc về việc tại sao một bộ phận người phương Tây khi tiếp cận với đạo Phật, họ lại thiên về việc tìm hiểu, nghiên cứu và hành trì. Giáo sư có nói với tôi về sự hiểu biết, tri thức, sự thực hành.
Tôi đồ, đó có thể (chăng) sẽ là chìa khóa để thay đổi với hàm nghĩa khi hiểu biết tăng lên, sự mê tín sẽ giảm đi. Khi sự thực hành tăng lên, niềm tin minh triết sẽ lan tỏa. Đạo Phật, khi đó sẽ được người Việt tiếp cận đúng nghĩa nhất như một môn khoa học, tư tưởng, và Đức Phật, đấng giấc ngộ cũng có thể trở nên gần gũi như... một người bạn. Ngày ấy có xa không nhỉ (!?)./.
Thượng tọa Thích Nhật Từ: Không nên đến chùa cúng sao giải hạn