Israel cảnh báo trả đũa không nương tay: Cơ sở hạt nhân Iran trong tầm ngắm?

Việc tấn công cơ sở hạt nhân Iran là điều mà Israel đã không thực hiện sau các vụ tập kích tên lửa của Tehran hồi tháng 4, có thể do lo ngại lực lượng Hezbollah do Iran hậu thuẫn ở Lebanon sẽ đáp trả. Nhưng giờ đây, Hezbollah đã suy yếu đáng kể và nguy cơ tấn công vào cơ sở hạt nhân của Iran có thể xảy ra.

Một số nhân vật cứng rắn của Israel đang hối thúc chính phủ nước này tận dụng cơ hội này để tiến hành một cuộc tấn công đầy tham vọng và chưa từng có nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Từ lâu, Israel đã coi chương trình vũ khí hạt nhân của Iran là mối đe dọa hiện hữu. Tờ New York Times trích dẫn lời các quan chức Mỹ cho rằng Israel có thể nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân của Iran trong một kịch bản phản ứng có thể xảy ra, tập trung vào các cơ sở làm giàu uranium.

Năm 2018 Tổng thống Mỹ lúc đó là Donald Trump rút khỏi hiệp ước, Iran đã mở rộng chương trình làm giàu uranium, rút ​​ngắn cái gọi là "thời gian đột phá" mà nước này cần để sản xuất đủ uranium cần thiết cho một quả bom hạt nhân. Hiện tại, Iran được gọi là "quốc gia ngưỡng cửa", nghĩa là có đủ mọi thành phần để chế tạo vũ khí hạt nhân, theo Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí.

Một số nguồn tin cho biết, kho uranium của Iran được làm giàu với độ tinh khiết lên tới 60%, gần với khoảng 90% cấp độ vũ khí, đã tăng ước tính từ 22,6kg lên 164,7kg. Theo thước đo của IAEA, về mặt lý thuyết, con số này còn thiếu 2kg để đủ chế tạo 4 quả bom hạt nhân.

Iran đã phân bổ các cơ sở hạt nhân của nước này tại nhiều địa điểm, thậm chí xây dựng một số cơ sở trong các boongke ngầm. Điều này khiến việc phá hủy chúng trở nên rất khó khăn. Dưới đây là một số cơ sở hạt nhân của Iran có thể nằm trong tầm ngắm của Israel.

Natanz

Natanz là một trong số những cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran nằm trên một đồng bằng giáp núi bên ngoài thành phố Qom, phía nam Tehran. Cơ sở này được coi là cốt lõi của chương trình hạt nhân của Iran. Nơi đây có hai nhà máy làm giàu uranium gồm: Nhà máy làm giàu nhiên liệu ngầm (FEP) rộng lớn và Nhà máy làm giàu nhiên liệu thí điểm (PFEP) trên mặt đất.

FEP được xây dựng để làm giàu uranium ở quy mô thương mại, có thể chứa 50.000 máy ly tâm. Iran đã lắp đặt khoảng 14.000 máy ly tâm tại đây, trong đó có khoảng 11.000 máy đang hoạt động, tinh chế uranium đến độ tinh khiết lên tới 5%.

Reuters dẫn một số nguồn tin cho biết, FEP nằm sâu khoảng ba tầng dưới lòng đất. Nhiều máy ly tâm tại FEP đã bị hư hại do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có một vụ nổ và mất điện vào tháng 4/ 2021 mà Iran cáo buộc Israel là thủ phạm đứng sau. Nhà máy PFEP trên mặt đất chỉ chứa vài trăm máy ly tâm nhưng Iran đang làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết lên tới 60% tại đó.

Fordow

Nhà máy hạt nhân Fordow nằm ở phía đối diện thành phố Qom. Nơi đây là cơ sở làm giàu uranium, được đào sâu trong một ngọn núi, do đó, có thể được bảo vệ tốt hơn trước nguy cơ xảy ra các cuộc tấn công. Hiện tại, Iran có hơn 1.000 máy ly tâm đang hoạt động tại đó, một phần trong số đó là máy IR-6 tiên tiến có thể làm giàu uranium lên tới 60%.

Thời gian gần đây, Iran đã tăng gấp đôi số lượng máy ly tâm được lắp đặt tại Fordow. Tất cả các máy mới đều là IR-6.

Isfahan

Iran có một trung tâm công nghệ hạt nhân lớn ở ngoại ô Isfahan, thành phố lớn thứ hai của nước này.

Trung tâm này bao gồm Nhà máy chế tạo tấm nhiên liệu (FPFP) và cơ sở chuyển đổi uranium (UCF) có thể xử lý uranium thành uranium hexafluoride được đưa vào máy ly tâm. Trung tâm tại Isfahan có thiết bị để sản xuất kim loại uranium, một quy trình đặc biệt nhạy cảm vì nó có thể được sử dụng để chế tạo lõi của bom hạt nhân. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) cho biết, có nhiều máy móc để chế tạo các bộ phận của máy ly tâm tại Isfahan.

Khondab

Iran đã xây dựng một lò phản ứng nghiên cứu nước nặng tại thành phố Khondab, ban đầu được đặt tên là Arak, nhưng sau đó chuyển thành Khondab. Các lò phản ứng nước nặng gây ra rủi ro phổ biến hạt nhân vì chúng có thể dễ dàng sản xuất plutonium, giống như uranium đã làm giàu, có khả năng được sử dụng để chế tạo lõi của bom hạt nhân.

Theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Iran đã tạm dừng việc xây dựng cơ sở này, dỡ bỏ lõi của lò phản ứng và đổ bê tông để vô hiệu hóa nó. Lò phản ứng sẽ được thiết kế lại để không thể sản xuất plutonium cấp vũ khí trong quá trình hoạt động bình thường. Iran đã thông báo với IAEA rằng họ có kế hoạch đưa lò phản ứng vào hoạt động vào năm 2026.

Cơ sở nghiên cứu hạt nhân tại Tehran

Cơ sở nghiên cứu hạt nhân tại Tehran có một lò phản ứng, chủ yếu được sử dụng để sản xuất đồng vị phóng xạ y tế, được sử dụng trong điều trị ung thư và chẩn đoán y học hạt nhân. Cơ sở này đóng vai trò trung tâm trong các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân, vì nó có thể được sử dụng không chỉ cho mục đích y tế mà còn cho mục đích quân sự nếu dungf uranium làm giàu ở mức cao.

Bushehr

Đây là nhà máy điện hạt nhân duy nhất đang hoạt động của Iran, nằm trên bờ biển vình Ba Tư. Nhà máy không được sử dụng cho mục đích quân sự.

Nhà máy bắt đầu được xây dựng vào giữa những năm 1970. Sau cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979, nhà máy đã nhiều lần trở thành mục tiêu của cuộc chiến tranh Iran-Iraq. Nga sau đó đã giúp Iran hoàn thành việc xây dựng cơ sở này. Nhà máy điện hạt nhân Bushehr có công suất 1.000 megawatt, chỉ cung cấp một phần nhỏ cho hệ thống lưới điện với công suất tiêu thụ toàn quốc lên tới 64.000 megawatt ở Iran.

Israel có sẵn sàng thực hiện hành động mạo hiểm này?

Để tiếp cận các cơ sở hạt nhân của Iran, tên lửa của Israel sẽ phải bay qua không phận của các nước thứ ba như Jordan, Saudi Arabia hoặc Iraq. Tuy nhiên, Israel đã chứng minh rằng họ có khả năng thực hiện các cuộc tấn công vào các mục tiêu ở xa.

Một cuộc tấn công như vậy sẽ "đánh dấu đỉnh cao mới trong mô hình leo thang ăn miếng trả miếng, có khả năng sẽ gây ra phản ứng dây chuyền dẫn tới các sự kiện không thể lường trước được, gây nguy hiểm cho tài sản, lợi ích và nhân sự của Mỹ và phương Tây trong khu vực", Burcu Ozcelik - nghiên cứu viên cao cấp tại Viện nghiên cứu quân chủng liên hợp Hoàng gia Anh (RUSI) ở London, nói với NBC News.

Bà Burcu Ozcelik nói thêm, liệu Israel có nên tiến xa đến mức này hay không vẫn là một "cuộc tranh luận lâu dài" trong giới tình báo và những người ra quyết định về quốc phòng của Israel. "Sự trả đũa của Israel ở giai đoạn này sẽ rất đáng kể, nhưng có thể không phải là đòn tấn công tối đa mà một số nhân vật cực hữu ở Israel đang yêu cầu”. Văn phòng của Thủ tướng Netanyahu đã không đưa ra bình luận khi được hỏi liệu họ có đang cân nhắc phương án hành động này hay không.